8 снежня ў Дзяржаўным музеі гісторыі беларускай літаратуры адкрылася літаратурна-дакументальная экспазіцыя “…І зноў на хвалі часу. Нязгасныя знічкі «Полымя»”, прымеркаваная да 100-годдзя найстарэйшага беларускага часопіса.
Выстаўка падрыхтавана ў межах сумеснага праекта па ўшанаванні памяці літаратараў міжваеннага пакалення “На хвалі часу, у плыні жыцця”, які ствараецца да 100-годдзя літаб’яднання “Маладняк” Нацыянальнай бібліятэкай Беларусі, Дзяржаўным музеем гісторыі беларускай літаратуры, Беларускім дзяржаўным архівам-музеем літаратуры і мастацтва і ўстановай “Выдавецкі дом «Звязда»” (газетай “ЛіМ”).
Часопіс “Полымя” – легендарнае выданне, якое вывела ў свет многія выбітныя імёны беларускай літаратуры. Ля яго вытокаў стаяла літаратурная эліта – Янка Купала, Якуб Колас, Цішка Гартны, чые юбілеі прыпадаюць на 2022 год, пазней – Максім Танк. Рэдкалегія часопіса далучала да працы пачынаючых аўтараў, удзельнікаў літаб’яднання “Маладняк”, і ў выніку, на старонках “Полымя” вырасла не адно пакаленне таленавітых пісьменнікаў. Сярод іх – Змітрок Бядуля, Алесь Гурло, Паўлюк Трус, Яўгенія Пфляўмбаўм, Міхась Зарэцкі, Анатоль Вольны, Андрэй Александровіч, Язэп Пушча, Мікола Нікановіч і іншыя. На старонках часопіса ўпершыню пабачылі свет раманы “Людзі на балоце” Івана Мележа, “Птушкі і гнёзды” Янкі Брыля, “Сэрца на далоні” Івана Шамякіна, “Каласы пад сярпом тваім” Уладзіміра Караткевіча, п’есы Андрэя Макаёнка. Сёння часопіс па-ранейшаму запатрабаваны, а публікацыя ў “Полымі” з’яўляецца пацвярджэннем знака якасці твора.
Экспазіцыя “…І зноў на хвалі часу. Нязгасныя знічкі «Полымя»” дае магчымасць пазнаёміцца з шэрагам каштоўнасцей – кнігамі з дароўнымі надпісамі і аўтографамі, рукапісамі, “маладнякоўскімі” анкетамі, графічнымі аркушамі мастака Анатоля Тычыны з выявамі Мінска, афішамі тагачасных беларускіх фільмаў, створаных па творах пісьменнікаў, фотаздымкамі і асабістымі рэчамі. Сярод экспанатаў пачэснае месца займае галоўны герой мерапрыемства – часопіс “Полымя”, яго юбілейныя нумары і ўзнагароды, а таксама вялікі макет першага нумара выдання з вядомай вокладкай, аформленай мастаком Міхаілам Філіповічам.
Да стварэння выстаўкі спрычыніўся шэраг устаноў: Музей гісторыі беларускага кіно, Беларускі дзяржаўны архіў кінафотафонадакументаў, Нацыянальны гістарычны музей Беларусі, выдавецтва “Мастацкая літаратура”, рэдакцыя часопіса “Полымя”, Нацыянальная кінастудыя “Беларусьфільм”, а таксама ўстановы – партнёры праекта “На хвалі часу, у плыні жыцця”. Так, сярод экспанатаў прадстаўлены кнігі з фондаў Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі: зборнікі вершаў 1925 г. з серыі “Кніжніца «Маладняка»” – “Раніца рыкае” Язэпа Пушчы і “Чорнакудрая радасць” Анатоля Вольнага з аўтографам аўтара; зборнік апавяданняў 1925 г. “Першы паўстанак” Сымона Хурсіка; а таксама кнігі паэтак Зінаіды Бандарынай, Яўгеніі Пфляўмбаўм і іншых аўтараў.
Цудоўныя ўражанні засталіся ад незвычайнага адкрыцця выстаўкі. Яе куратар Ірына Князева, старшы навуковы супрацоўнік навукова-экспазіцыйнага аддзела Музея гісторыі беларускай літаратуры, “ажывіла” час і перанесла ўсіх прысутных на 100 гадоў назад. Гэта ўдалося дзякуючы знешняму антуражу экспазіцыі, умела падабраным экспанатам, кадрам унікальнай кінахронікі, створанай беларускай кінастудыяй, уласнаму касцюму Ірыны Расціславаўны, вытрыманаму ў стылі модных дам пачатку ХХ стагоддзя.
У мерапрыемстве ўзяў удзел Алесь Карлюкевіч, дырэктар – галоўны рэдактар Выдавецкага дома “Звязда”, старшыня Саюза пісьменнікаў Беларусі, які нагадаў гісторыю “Полымя”, успомніў асоб, якія мелі дачыненне да выдання, выказаў упэўненасць, што жыццё часопіса будзе працягвацца далей.
У выкананні Віктара Шніпа, паэта, галоўнага рэдактара часопіса «Полымя», прагучаў яго верш “Прайсці праз «Полымя»”, у якім ён пералічыў шэраг твораў, апублікаваных у выданні ў розныя гады, звярнуўшы ўвагу, што ўсе значныя творы нашай літаратуры прайшлі праз “Полымя”.
На выстаўцы экспануюцца матэрыялы пра многіх “маладнякоўцаў” і “палыменцаў”: Анатоля Вольнага, Язэпа Пушчу, Алеся Гурло, Міколу Нікановіча, Наталлю Вішнеўскую, Ядвігу Бяганскую… Пра асобы пісьменнікаў, іх рознабаковыя творчыя таленты паразважаў Віктар Жыбуль, паэт, літаратуразнавец, вядучы навуковы супрацоўнік Беларускага дзяржаўнага архіва-музея літаратуры і мастацтва, партнёр праекта “На хвалі часу, у плыні жыцця”.
Аксана Данільчык, паэтка, літаратуразнаўца, вядомая даследчыца жаночай паэзіі 1920-х гадоў, нагадала пра Яўгенію Пфляўмбаўм, 115-годдзе з дня нараджэння якой будзе адзначацца ў лістападзе 2023 года.
Пра дасягненні праекта “На хвалі часу, у плыні жыцця” і мерапрыемствы па яго папулярызацыі распавяла Юлія Амосава, галоўны бібліёграф інфармацыйна-аналітычнага аддзела Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі.
Нацыянальная бібліятэка зычыць часопісу “Полымя” няспыннага развіцця і росквіту, шмат новых аўтараў і захавання традыцый беларускай літаратуры!
Наведаць выстаўку “…І зноў на хвалі часу. Нязгасныя знічкі «Полымя»” можна да 25 лютага 2023 года ў Дзяржаўным музеі гісторыі беларускай літаратуры.
Запрашаем таксама на кніжную выстаўку Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі “Іскрыся іскрамі, палай!”, прымеркаваную да 100-годдзя з часу заснавання часопіса “Полымя”.
Фотаздымкі Святланы Зайко.
Матэрыял пададзены аддзеламі галерэйна-выставачнай дзейнасці і інфармацыйна-аналітычным.
