Барацьба вольная

Вольная барацьба (англ. freestyle wrestling) – адзін з відовішчных відаў спартыўнай барацьбы, які праводзіцца на мяккім дыване. Барэц з прымяненнем захопаў, кідкоў, пераваротаў і падножак стараецца пакласці саперніка на абедзве лапаткі або пераўзысці яго па набраных балах. Галоўнае адрозненне ад класічнай (грэка-рымскай) барацьбы заключаецца ў тым, што дазволена актыўнае выкарыстанне ног пры выкананні пэўнага прыёму.

Дакладная дата ўзнікнення гэтага відовішчнага віду спорту і яго родапачынальнік невядомы. Гісторыкі мяркуюць, што з’явілася вольная барацьба нашмат пазней грэка-рымскай і адрознівалася больш жорсткімі прыёмамі.

Большасць даследчыкаў лічаць радзімай гэтага віду спорту Ланкашыр (Англія). Да нашых дзён захаваліся некаторыя пісьмовыя крыніцы, датаваныя XVIII стагоддзем, у якіх згадваецца, што падобныя народныя ігрышчы праводзіліся ў гэтым графстве.

Ланкашырская барацьба.
Крыніца: https://srrb.ru

Прыёмы ў ланкашырскай барацьбе.
Крыніца: https://srrb.ru

Частка даследчыкаў з такой высновай не згаджаецца і прыводзіць важкія (з іх пункту гледжання) довады, што родапачынальнікамі вольнай барацьбы варта лічыць амерыканцаў, так як яны ў XIX стагоддзі сталі развіваць еўрапейскае адзінаборства па двух напрамках: кэтч (аматарскі варыянт) і рэстлінг (прафесійная барацьба).

У 1904 г. кэтч быў прызнаны алімпійскім відам спорту, а затым са змененай назвай – free style wrestling (вольная барацьба) – уключаны ў праграму Алімпійскіх гульняў у Сэнт-Луісе (ЗША).

Барацьба на Алімпіядзе ў Сэнт-Луісе. 1904.
Крыніца: http://olimp-history.ru

Многія краіны адмовіліся ад удзелу, таму што ніхто з барцоў, акрамя амерыканскіх спартсменаў, не быў знаёмы з гэтым відам барацьбы. Каб алімпійскі турнір не быў сарваны, чэмпіянат краіны па патрабаванні гаспадароў Алімпіяды-1904 быў арганізаваны як алімпійскае спаборніцтва. Тым не менш пачатак быў пакладзены: за выключэннем гульняў у Стакгольме (1912), вольная барацьба нязменна ўваходзіць у алімпійскую праграму. Доўгі час менавіта прадстаўнікі ЗША заставаліся алімпійскімі чэмпіёнамі па вольнай барацьбе ў розных вагавых катэгорыях: акрамя іх амаль ніхто гэтым відам спорту не захапляўся. Такое становішча змянілася толькі гадоў 50 таму.

Першы Міжнародны саюз барцоў (Internationaler Ring Verband) быў створаны напярэдадні Алімпійскіх гульняў у Стакгольме ў 1912 г.

Падчас Алімпійскіх гульняў у Антвэрпэне (Бельгія) у 1920 г. МАК рэкамендаваў стварыць незалежныя федэрацыі для кожнага віду спорту. Такім чынам, Міжнародная федэрацыя аматарскай барацьбы (англ. International Amateur Wrestling Federation – IAWF) была створана ў 1921 г. у час Алімпійскага кангрэса МАК у Лазане.

У 1929 г. у Парыжы быў праведзены першы чэмпіянат Еўропы, у рамках якога прынята агульнае для ўсіх краін правіла – адзін спартсмен ад краіны на кожную катэгорыю вагі, а таксама ўведзена адзіная спартыўная экіпіроўка, дзеючая і дагэтуль (барцоўкі, шорты і майка).

Швед Івар Юхансан першым у свеце стаў трохразовым алімпійскім чэмпіёнам, атрымаўшы перамогі ў вольным (Лос-Анджэлес, 1932) і класічным (Лос-Анджэлес, 1932; Берлін, 1936) стылях барацьбы.

Юхансан, трохразовы алімпійскі чэмпіён.
Крыніца: http://maxpark.com

K W Gullers. Івар Юхансан кіруе трэніроўкай барцоў. 1953 г.
Крыніца: http://www.gpedia.com

Падчас Другой сусветнай вайны еўрапейскія спаборніцтвы былі прыпынены, а ў пасляваенныя гады праводзіліся толькі два чэмпіянаты Еўропы па вольнай барацьбе (Стакгольм, 1946, Стамбул, 1949).

У 1950 г. паводле рашэння кангрэса Міжнароднай федэрацыі барацьбы ўпершыню адбылося першынство свету.

У 1951 г. была створана Міжнародная федэрацыя аб’яднаных стыляў барацьбы – ФІЛА (фр. Federation Internationale des Luttes Associees – FILA). На сённяшні дзень ФІЛА, якая аб’ядноўвае прадстаўнікоў вольнай і грэка-рымскай барацьбы пяці кантынентаў, – адна з найбуйнейшых і самых уплывовых міжнародных спартыўных арганізацый.

Юхан Рыхтгоф. Швецыя. Першы чэмпіён Еўропы 1929 г. (звыш 87 кг).
Крыніца: https://ru.wikipedia.org

Бертыль Антансан. Швецыя. Першы чэмпіён свету 1951 г. (звыш 87 кг).
Крыніца: https://ru.wikipedia.org

У 1956 г. быў уведзены розыгрыш Кубка свету па вольнай барацьбе.

З 1968 г. сталi праводзіцца першынствы свету па вольнай барацьбе для юнакоў 15–18 гадоў, якія спрыяюць яшчэ большай папулярызацыі гэтага стылю сярод моладзі.

Алімпійскія чэмпіёны

Каёры Іцё

Саёры Ёсіда

Аляксандр Мядзведзь

Бувайсар Сайціеў

Сяргей Белаглазаў і яго брат Анатоль

Арсэн Фадзаеў

Махарбек Хадарцаў

Леван Тадзіяшвілі

Саслан Андзіеў

Джон Сміт

Мустафа Дагыстанлы

Брус Баўмгартнер

Артур Таймазаў

<

>

Джозі (Джозэфіна) Уолфорд-Блат (Мінерва). Фота з рэсурсу Wikipedia
Крыніца: https://fscclub.com

Гісторыя развіцця жаночай вольнай барацьбы звязана са спартыўнай цыркавой барацьбой. У канцы XIX стагоддзя на цыркавых арэнах з’яўляюцца жанчыны-барцы. У 1890-х гг. жаночыя паядынкі па барацьбе праводзіліся ў цырку Les Folies Bergeres у Парыжы і карысталіся павышанай цікавасцю ў публікі.

У 1891 г. нью-ёркская "Поліс-газета" правяла чэмпіянат па жаночай барацьбе. У зале Geoghegan's Bastille of the Bowery сустрэліся міс Эліс Вільямс і міс Сэдзі Морган, апранутыя ў трыко і коратка стрыжаныя.

У 1892 г. амерыканка Джозі Уолфард (Josephine Schauer Blatt) з’явілася на барцоўскіх арэнах і заставалася непераможнай да канца XIX стагоддзя. Яна лічыцца першай жанчынай-барцом, якая перайшла з падмосткаў тэатраў бурлеска на барцоўскі дыван, і першай чэмпіёнкай свету па барацьбе.

У пачатку XX стагоддзя ў Германіі, Францыі і Італіі з’явіліся каманды жанчын-барцоў, якія ўдзельнічалі ў так званых чэмпіянатах свету і Еўропы. З тых часоў захавалася нямала паштовак і групавых здымкаў з камандамі жанчын-барцоў.

Паштоўкі

Барцы з Руана ў 1868 г. Гравюра Анры Шама

Фрыда Дамберг (Тамберг)

З серыі ілюстрацый з жанчынамі-барцамі. Прыбл. канец 1890-х – пачатак 1900-х гг.

Марыя Паддубная-Матлас (справа) са сваёй саперніцай на арэне ў Гамбургу. Дата невядома

З серыі ілюстрацый з жанчынамі-барцамі. Прыбл. 1900–1910-е гг.

Жаночая спартыўная каманда. 1900 г.

Паштоўка: Дамскі барцоўскі паядынак. 1900-я гады

Каманда жанчын-барцоў, 1900

Міс Бланшэ Уітні, дама-барэц, чэмпіёнка свету, тушыруе саперніцу. 1911

<

>

Першы чэмпіянат свету па вольнай барацьбе сярод жанчын адбыўся ў нарвежскім Лёрэнскугу ў 1987 г. Разыгрываліся медалі ў 9 вагавых катэгорыях.

Сюй Ван (Xu Wang). Кітай. Першая алімпійская чэмпіёнка 2004 г. (да 72 кг)
Крыніца: http://kz.china-embassy.org

У 1997 г. МАК прыняў рашэнне аб уключэнні жаночай барацьбы ў выглядзе паказальных выступленняў на гульнях XXVII Алімпіяды (2000). Усеагульнае прызнанне жаночая вольная барацьба атрымала ў 2004 г. – яна была ўключана ў праграму Алімпіяды ў Афінах як самастойная дысцыпліна.

Развіццё вольнай барацьбы на тэрыторыі Беларусі пачынаецца з 1948 г. Першымі прадстаўнікамі гэтага віду спорту сталі выхадцы з класічнай барацьбы.

Станаўленнем вольнай барацьбы ў рэспубліцы займаюцца заслужаны трэнер СССР і БССР Баляслаў Міхайлавіч Рыбалка і дацэнт кафедры спартыўных адзінаборстваў Павел Васільевіч Грыгор’еў.

Браты-барцы Алег і Ігар Караваевы
Крыніца: https://www.pressball.by

Паступова ў рэспубліцы ствараецца калектыў маладых барцоў, якія спецыялізуюцца ў вольнай барацьбе: Ігар Караваеў, Іван Лосік, Мікалай Аксёнаў, Ізя Гейман, Аляксандр Кацовіч, Міхаіл Шабета, Эрнст Зельдзін і Якаў Рыўкін.

На першынстве Савецкага Саюза ў 1958 г. Ігар Караваеў і Ігар Лосік заваявалі адпаведна бронзавы і сярэбраны медалі.

У гэты час пачынае сваю спартыўную кар’еру цяжкавагавік Аляксандр Мядзведзь.

Сур’ёзнага поспеху дасягнулі нашы барцы ў 1961 г. на чэмпіянаце СССР, заваяваўшы 2-е агульнакаманднае месца. Аляксандр Мядзведзь і Уладзімір Лятун сталі чэмпіёнамі, Іван Лосік узяў сярэбраны медаль, а Аляксандр Кацовіч і Мікалай Аксёнаў – бронзавыя.

Аляксандр Васільевіч Мядзведзь дабіўся выдатных спартыўных поспехаў. Ён – трохразовы пераможца Алімпійскіх гульняў (1964, 1968, 1972), сяміразовы чэмпіён свету (1962, 1963, 1966, 1967, 1969, 1970, 1971), трохразовы чэмпіён Еўропы (1966, 1968, 1972).

У сярэдзіне 1970-х гг. у зборнай краіны з’яўляюцца новыя перспектыўныя барцы – Васіль Сюльжын і Віктар Зільберман.

Васіль Сюльжын – лепшы вучань заслужанага трэнера СССР і БССР Лазара Шапіры, у Тэгеране (1973) становіцца чэмпіёнам свету і двойчы заваёўвае залатыя ўзнагароды чэмпіянату Еўропы (Катавіцы, 1972; Лазана, 1973). Заслужаны майстар спорту СССР, заслужаны трэнер Беларусі па вольнай барацьбе сёння сам трэніруе барцоў.

Віктар Зільберман – сярэбраны прызёр чэмпіянату Еўропы (Лазана, 1973), бронзавы прызёр чэмпіянату свету (Стамбул, 1974), уладальнік Кубка Еўропы (Таледа, 1977). З 1977 г. жыве ў Манрэалі.

Аляксандр Мядзведзь
Крыніца: http://www.minsksport.by

Васіль Сюльжын
Крыніца: http://wrestling.by

Віктар Зільберман
Крыніца: http://cyclowiki.org

Маючы вялікі міжнародны вопыт, Аляксандр Мядзведзь многа і плённа працаваў у якасці трэнера зборнай каманды БССР і СССР (1972–1992). Пад яго кіраўніцтвам і пры непасрэдным удзеле беларускія барцы вольнага стылю дабіліся высокіх спартыўных вынікаў на міжнароднай арэне: Сяргей Смаль – сярэбраны прызёр ХХV Алімпійскіх гульняў, неаднаразовы прызёр чэмпіянатаў свету і Еўропы; Вугар Аруджаў – бронзавы прызёр Алімпійскіх гульняў у Барселоне 1992 г., сярэбраны прызёр чэмпіянату свету 1993 г., чэмпіён Еўропы 1995 г., сярэбраны прызёр чэмпіянату Еўропы 1992 г.; Уладзімір Мацюшэнка – сярэбраны прызёр чэмпіянату Еўропы 1994 г.; Аляксей Мядзведзеў – сярэбраны прызёр Алімпійскіх гульняў у Атланце 1996 г., прызёр чэмпіянатаў свету і Еўропы.

Сяргей Смаль
Крыніца: http://wrestling.by

Вугар Нарыман аглы Аруджаў
Крыніца: https://infosport.ru

Аляксей Мядзведзеў
Крыніца: http://mk.by

Аляксей Куцэнка – адзін з заснавальнікаў спартыўнай барацьбы ў Беларусі, больш за чвэрць стагоддзя стаяў ля руля зборнай БССР. Куцэнка і сам цудоўна змагаўся. На працягу спартыўнай кар’еры стаў дванаццаціразовым чэмпіёнам БССР па розных відах барацьбы – грэка-рымскай, вольнай і самба. Ён з’яўляецца срэбраным прызёрам чэмпіянату СССР у камандным першынстве, чатырохразовым чэмпіёнам Узброеных сіл СССР.

Іграючы” трэнер Аляксей Куцэнка і яго вучні
Крыніца: кніга «Борьба за жизнь и жизнь в борьбе»

Аляксей Рыгоравіч, як трэнер зборнай СССР (1950–1955), БССР (1948–1978) і галоўны трэнер спартыўнага таварыства “Дынама” (1966–1970) падрыхтаваў 76 майстроў спорту і 18 майстроў міжнароднага класа. Ён стаў першым з беларускіх спецыялістаў па вольнай барацьбе, якому было прысвоена званне заслужанага трэнера БССР.

У 1993 г. беларускія спартсмены дэбютавалі пад сцягам нацыянальнай каманды Рэспублікі Беларусь на чэмпіянаце Еўропы ў Стамбуле і занялі выніковае 7-е месца.

Найвышэйшых дасягненняў на міжнароднай арэне дабіліся Герман Кантоеў (першы чэмпіён свету ў суверэннай Беларусі, 2001, сярэбраны прызёр чэмпіянату свету, 1998), Мурад Гайдараў (сярэбраны прызёр Алімпійскіх гульняў, 2008, сярэбраны прызёр чэмпіянату свету, 2003, шматразовы чэмпіён Еўропы, 2002–2014 ), Руслан Шэйхаў (чэмпіён свету, 2006) і Рызван Гаджыеў (чэмпіён свету, 2007).

Герман Кантоеў
Крыніца: http://gushvsm.ykt.ru

Мурад Гайдараў
Крыніца: https://naviny.by

У 1990-х гг. ФІЛА афіцыйна апавясціла Беларускую федэрацыю барацьбы аб неабходнасці развіцця жаночай барацьбы.

У развіццё гэтага віду барацьбы ў Беларусі ўнёс вялікі ўклад гродзенскі трэнер Сяргей Шкрадзюк. Дзякуючы яго намаганням і дапамозе Аляксандра Мядзведзя ў 1998 г. была створана каманда жанчын-барцоў. З яе першага складу толькі Васіліса Марзалюк перайшла на прафесійны ўзровень.

Сяргей Рыгоравіч Шкрадзюк
Крыніца: https://sport.tut.by
“Нашы дзеўкі змагаюцца, як мужыкі”. Як трэнер-энтузіяст развівае жаночую барацьбу ў глыбінцы

На пачатковым этапе існавання каманды ўзнікалі фінансавыя цяжкасці, і Сяргей Рыгоравіч вазіў сваіх выхаванак на міжнародныя спаборніцтвы, укладваючы ўласныя сродкі.

Першай з дзяўчат дабілася поспеху на міжнароднай арэне Вольга Хілько (вагавая катэгорыя 63 кг): у 2005 г. яна заваявала бронзу чэмпіянату свету і стала сярэбраным прызёрам чэмпіянату Еўропы.

У 2012 г. уварвалася ў сусветную эліту Ванэса Каладзінская, першай з беларускіх дзяўчат прабіўшыся на Алімпіяду ў Лондане, а праз паўтара месяца яна стала мацнейшай (вагавая катэгорыя – да 48 кг) на чэмпіянаце свету ў Альберта (Канада). У 2017 г. у Парыжы бабруйчанка стала двухразовай чэмпіёнкай свету (вагавая катэгорыя – да 53 кг), а ў сербскім горадзе Нові-Сад – чэмпіёнкай Еўропы. У гэтай вагавай катэгорыі яна па-ранейшаму застаецца лідарам зборнай Беларусі, заваяваўшы сярэбраны і бронзавы медалі на чэмпіянатах Еўропы (Каспійск, 2018, Бухарэст, 2019).

Вольга Хілько
Крыніца: http://wrestling.by

Ванэса Каладзінская
Крыніца: http://www.aif.by

Гамяльчанка Марыя Мамашук упершыню ў гісторыі суверэннай Беларусі ў жаночай барацьбе (вагавая катэгорыя – да 63 кг) выйграла срэбра ў Рыа-дэ-Жанейра (2016). Працягнула бліскуча выступаць на еўрапейскіх першынствах, стаўшы чэмпіёнкай ў 2015 г. (вагавая катэгорыя – да 69 кг), затым – сярэбраным і бронзавым прызёрам (2016–2017).

Васіліса Марзалюк – змагар з велізарным вопытам (вагавая катэгорыя – да 72 кг). Заваявала шматлікія тытулы: шматразовая чэмпіёнка Рэспублікі Беларусь, сярэбраны і бронзавы прызёр чэмпіянатаў Еўропы (2011 і 2013), бронзавы прызёр чэмпіянатаў свету (2011 і 2013), пераможца турніру на прызы Аляксандра Мядзведзя (2014). (Артыкул пра Васілісу Марзалюк)

Паспяхова ўліліся ў нацыянальную зборную ўчарашнія юніёркі Ірына Курачкіна – сярэбраны прызёр чэмпіянату Еўропы (2014), Ксенія Станкевіч – бронзавы прызёр чэмпіянату Еўропы (2019), Анастасія Гучок – чэмпіёнка Еўропы (2013), шматразовая чэмпіёнка Рэспублікі Беларусь, маладзёжных першынстваў Еўропы і свету, пераможца турніру на прызы Аляксандра Мядзведзя (2014) і іншыя маладыя спартсменкі.

Фінальная схватка Ірыны Курачкінай на чэмпіянаце Еўропы ў Каспійску
Крыніца: https://www.sb.by

Анастасія Гучок
Крыніца: http://wrestling.by

Поспехі сучаснай жаночай барацьбы ў Беларусі шмат у чым звязаны з імем Алега Якаўлевіча Райхліна. Пад яго кіраўніцтвам жаночая барацьба ў Беларусі сёння з’яўляецца адным з самых паспяховых відаў спорту: перспектыўная моладзь імкнецца патрапіць у галоўную каманду краіны, каб быць у ліку лепшых спартсменаў-барцоў. (Артыкул пра Алега Райхліна)

Алег Якаўлевіч Райхлін
Крыніца: http://wrestling.by

Алімпійскія гульні

I Еўрапейскія гульні

Бясспрэчна, самы паспяховы і выдатны беларускі спартсмен па вольнай барацьбе – Аляксандр Васільевіч Мядзведзь. (Артыкул пра Аляксандра Мядзведзя)

Аляксандр Васільевіч Мядзведзь
Крыніца: www.wrestrus.ru

За асаблівыя заслугі перад алімпійскім рухам узнагароджаны алімпійскім ордэнам. Удастоены прыза ЮНЕСКА “За высакароднасць у спорце”. (Артыкул пра сумленны паядынак Аляксандра Мядзведзя) У 2005 г. быў прызнаны лепшым барцом вольнага стылю ХХ стагоддзя і ўведзены ў Залу спартыўнай славы барацьбы.

Пачынаючы з 1970 г. штогод у Мінску, у сталічным Палацы спорту, праводзяцца міжнародныя турніры на прызы Аляксандра Мядзведзя. (Артыкул пра турнір на прызы Аляксандра Мядзведзя).

Беларуская федэрацыя барацьбы
Крыніца: www.sport.tut.by

Грамадскае аб’яднанне “Беларуская федэрацыя барацьбы” было створана ў 1993 г.

Федэрацыя вядзе актыўную працу па папулярызацыі відаў адзінаборстваў, ствараючы новыя школы і клубы для навучання барацьбе.

Афіцыйны сайт ГА “Беларускай федэрацыі барацьбы” http://www.wrestling.by

Склад мужчынскай нацыянальнай каманды Рэспублікі Беларусь па вольнай барацьбе

Склад жаночай нацыянальнай каманды Рэспублікі Беларусь па вольнай барацьбе

Залаты медаль:

Васіліса Марзалюк – вагавая катэгорыя да 75 кг.

Васіліса Марзалюк. Золата
Крыніца: https://sputnik.by

Нарадзілася ў Лагойску 23 чэрвеня 1987 г. Спартыўныя дасягненні: чэмпіёнка I Еўрапейскіх гульняў 2015 г. у Баку (да 75 кг), трохразовая ўладальніца бронзавых медалёў чэмпіянатаў свету ў Стамбуле, 2011 (да 72 кг), Стратконе 2012 (да 72 кг), Лас-Вегасе, 2015 (да 75 кг), двухразовы сярэбраны прызёр чэмпіянатаў Еўропы ў Дортмундзе, 2011 г. (да 72 кг) і Вантаа, 2014 (да 75 кг), чатырохразовы бронзавы прызёр чэмпіянатаў Еўропы ў Варне, 2005 (да 72 кг), Тбілісі, 2013 (да 72 кг), Рызе, 2016 (да 75 кг) і Каспійску, 2018 (да 76 кг). (Артыкул пра Васілісу Марзалюк)

Сярэбраны медаль

Аляксей Шамараў – вагавая катэгорыя да 125 кг.

Аляксей Шамараў. Срэбра
Крыніца: https://ru.wikipedia.org

Нарадзіўся ў Калінінградзе 16 жніўня 1982 г. У 2008 г. Аляксей прыняў рашэнне выступаць за Беларусь. Спартыўныя дасягненні: чэмпіён свету 2011 г. у Стамбуле (да 120 кг), сярэбраны прызёр чэмпіянату Еўропы 2011 г. у Дортмундзе (да 120 кг), бронзавы прызёр чэмпіянату Еўропы 2010 г. у Баку (да 120 кг), віцэ-чэмпіён I Еўрапейскіх гульняў 2015 г. у Баку (да 125 кг), трохразовы чэмпіён Кубка свету ў Краснаярску, 2007 г., Баку, 2012 г., Лос-Анджэлесе, 2014 г. (да 120 кг), сярэбраны прызёр Кубка свету ў Баку, 2003 г. (да 96 кг), двухразовы пераможца міжнароднага турніру “Гран-пры на прызы Івана Ярыгіна”.

Бронзавыя медалі:

Марыя Мамашук – вагавая катэгорыя да 63 кг.

Марыя Мамашук. Бронза
Крыніца: www.noc.by

Нарадзілася 31 жніўня 1992 г. у Гомелі. Спартыўныя дасягненні: віцэ-чэмпіёнка Алімпійскіх гульняў 2016 г. у Рыа-дэ-Жанейра (да 63 кг), чэмпіёнка Еўропы 2016 г. у Рызе (да 69 кг), бронзавы прызёр чэмпіянату Еўропы 2014 г. у Вантаа (да 63 кг) і 2017 г. у Нові-Сад (да 69 кг), бронзавы прызёр I Еўрапейскіх гульняў 2015 г. у Баку (да 63 кг). (Артыкул пра Марыю Мамашук)

Надзея Шушко – вагавая катэгорыя да 53 кг.

Надзея Шушко. Бронза
Крыніца: www.noc.by

Нарадзілася 28 сакавіка 1990 г.

Спартыўныя дасягненні: бронзавы прызёр I Еўрапейскіх гульняў 2015 г. у Баку, чэмпіёнка міжнароднага турніру “Гран-пры на прызы А.В. Мядзведзя”, 2014 г., прызёр міжнародных турніраў “Гран-пры на прызы Івана Ярыгіна” (2015) і “Голдэн Гран-пры ў Баку” (2014).

Вераніка Іванова – вагавая катэгорыя да 60 кг.

Вераніка Іванова. Бронза
Крыніца: http://www.sportfpb.by

Нарадзілася 24 верасня 1996 г. у Магілёве.

Спартыўныя дасягненні: бронзавы прызёр чэмпіянату Еўропы 2018 г. (62 кг), бронзавы прызёр I Еўрапейскіх гульняў 2015 г. у Баку (да 60 кг).

Кнігі:

1. Авилов, В. И. Игрища, борьба, кулачный бой на Великой Руси : древние традиции боевого физического воспитания / В. А. Авилов, С. Харахордин. – М. : Профит Стайл, 2012. – 173 с.
2. Геллер, Е. М. Что наша жизнь? Борьба! : энцикл. извест. еврейских борцов / Е. Геллер ; кн. издана под эгидой Объединённой Ассоциации Восточноевропейских евреев. – New York : Gitel Publishing, 2011. – 526 с.
3. Джинова, З. П. Все об Олимпийских играх : Рек. указ. лит. / З. П. Джинова. – Москва : Книга, 1979. – 63 с.
4. Дмитрук, П. Ф. Борцы классического стиля на международной арене. – Минск : Беларусь, 1974. – 207 с.
5. Куценко, А. Г. Борьба за жизнь и жизнь в борьбе / А. Г. Куценко. – Минск : Кнігазбор, 2009. – 215 c.
6. Куценко, А. Г. К вершинам мастерства : Записки тренера по борьбе / А. Г. Куценко. – Минск : Беларусь, 1968. – 61 с.
7. Максимович, В. А. История развития греко-римской борьбы в Республике Беларусь : учеб. пособие по курсу / В. А. Максимович [и др.]. – Гродно : ГрГУ, 2004. – 174 с.
8. Марголин, Л. М. На ковер вызывается… : размышления о спорте и судьбе / Л. Марголин. – Гомель : Барк, 2004. – 38 с.
9. Медведь, А. А. Вольная борьба : учеб. пособие для студентов-спортсменов / А. А. Медведь. – Минск : БГУИР, 2000. – 70 с.
10. Преображенский, С. А. В жарких схватках : Борьба на Олимпиадах / С. А. Преображенский. – Москва : Сов. Россия, 1979. – 188 с.
11. Рудницкий, В. И. Борьба классического стиля / В. И. Рудницкий, Г. Ф. Мисюк, Н. Н. Нижибицкий. – Минск : Полымя, 1990. – 147 с.
12. Рудницкий, В. И. Основы методики обучения и тренировки : [учеб.-метод. разраб. / авт.-сост.: В. И. Рудницкий, В. А. Руденков. – Минск : [б. и.], 1991. – 16 с.
13. Рыбалко, Б. М. Спортивная борьба / Б. М. Рыбалко, М. Ш. Мирский, П. В. Григорьев, В. И. Рудницкий. – [Минск] : Беларусь, 1968. – 207 с.
14. Рыбалко, Б. М. Борьба вольная и классическая / Б. М. Рыбалко, М. Ш. Мирский, П. В. Григорьев. – Минск : Гос. изд-во БССР, 1960. – 240 с.
15. Шанин, Ю. В. Олимпийские игры и поэзия эллинов : Гомер и класич. лирика VIII–V вв. до н. э. / Ю. В. Шанин. – Киев : Вища школа. Изд-во при Киев. ун-те, 1980. – 183 с.
16. Штейнбах В. От Афин до Москвы / В. Штейнбах. – Москва : Физкультура и спорт, 1983. – 304 с.

Артыкулы з перыядычных выданняў:

1. В сорок пятый раз – на радость всем! // Наш спорт. – 2015. – № 3 . – С. 29.
2. Гамзатов, Д. Джавид Гамзатов: «Я выбрал Беларусь, понимая, что здесь можно пробиться за счёт своего таланта и труда» / Д. Гамзатов ; записала О. Зуенок // Спортtime. – 2016. – № 9. – С. 16-21.
3. Гамзатов, Д. Ш. Бронзовая история Джавида Гамзатова / [Д. Ш. Гамзатов] // Здаровы лад жыцця : ЗОЖ. – 2017. – № 9. – С. 52–57.
4. Геллер, Е. Звёздный час / Е. Геллер // Что наша жизнь? Борьба! : энцикл. извест. еврейских борцов / Е. Геллер. – New York, 2011. – С. 110–112.
5. Геллер, Е. Караваев Олег / Е. Геллер // Что наша жизнь? Борьба! : энцикл. извест. еврейских борцов / Е. Геллер. – New York, 2011. – С. 274–281.
6. Геллер, Е. Либерман Леонид / Е. Геллер // Что наша жизнь? Борьба! : энцикл. извест. еврейских борцов / Е. Геллер. – New York, 2011. – С. 288–290.
7. Геллер, Е. Мирский Михаил / Е. Геллер // Что наша жизнь? Борьба! : энцикл. извест. еврейских борцов / Е. Геллер. – New York, 2011. – С. 345–353.
8. Геллер, Е. Рудницкий Василий / Е. Геллер // Что наша жизнь? Борьба! : энцикл. извест. еврейских борцов / Е. Геллер. – New York, 2011. – С. 441–443.
9. Геллер, Е. Худыш Дмитрий / Е. Геллер // Что наша жизнь? Борьба! : энцикл. извест. еврейских борцов / Е. Геллер. – New York, 2011. – С. 362–365.
10. Геллер, Е. Чеховской Яков / Е. Геллер // Что наша жизнь? Борьба! : энцикл. извест. еврейских борцов / Е. Геллер. – New York, 2011. – С. 464–465.
11. Геращенко, Н. Непереводимая игра / Н. Геращенко // Спортtime. – 2016. – № 6. – С. 48-51.
12. Зайцев А. «Тонкие грани» / Артур Зайцев ; [беседовала] Ольга Зуенок //Спортtime. – 2018. – № 6. – С. 6–11.
13. Канашиц, С. Не чужой Каравай / Сергей Канашиц // СБ. Беларусь сегодня. – 2016. – № 94. – С. 15.
14. Колосов, А. «Моя мечта – выиграть на взрослой Олимпиаде» / А. Колосов // Наш спорт. – 2018. – № 11. – С. 2–5.
15. Курочкина И. Ирина Курочкина: «Моя мечта проста и сложна одновременно – завоевать олимпийскую награду» / Ирина Курочкина // Наш спорт. – 2018. – № 6. – С. 18–19.
16. Маджидов, К. Камандар Маджидов: «обычно я говорю тихо, но как сказал – так и будет» / К. Маджидов ; записала И. Усенко // Спортtime. – 2017. – № 12. – С. 10-15.
17. Мамошук, М. Мария Мамошук: «ушла с финального ковра и разревелась впервые за шесть лет» / М. Мамошук ; записала О. Зуенок // Спортtime. – 2016. – № 10. – С. 12-17.
18. Мамошук, М. Р. Мария Мамошук: «Вольная борьба – это мой выбор» / Мария Мамошук // Здаровы лад жыцця : ЗОЖ. – 2017. – № 4. – С. 60–63.
19. Мамошук, М. Р. Мария Мамошук: «По жизни я максималистка» / Мария Мамошук // Наш спорт. – 2016. – № 9. – С. [15].
20. Марзалюк, В. «Ехать на Олимпиаду в Рио в качестве туриста не собираюсь» / В. Марзалюк ; записала О. Самойлович // Наш спорт. – 2015. – № 11. – С. 22–23.
21. Марзалюк, В. «Золотая» лихорадка / В. Марзалюк ; записала Н. Алёхина // Спортtime. – 2016. – № 4. – С. 7–11.
22. Медведь А. В. «Я себя считаю счастливым человеком» / Александр Медведь ; беседовал В. Зданович // Наш спорт. – 2017. – № 9. – С. 6–9.
23. Медведь, А. Александр Васильевич никогда не менял профессию / А. Медведь ; записала И. Усенко // Спортtime. – 2015. – № 2. – С. 48–53.
24. Полякова, Т. Д. Мемориал патриархов борьбы. Великие спортсмены и их наставники / Т. Д. Полякова, И. В. Усенко // Мир спорта. – 2016. – № 4. – С. 88–98.
25. Райхлин, О. Олег Райхлин: «Женщины если любят – так до конца, а ненавидят – так до самого пепла» / О. Райхлин ; записала И. Усенко // Спортtime. – 2016. – № 5. – С. 24–29.
26. Степанов, М. «Белорусов реже всех отправляют в нокаут» / М. Степанов // Наш спорт.– 2017. – № 5. – С. 33.
27. Тимошенко, С. «Для меня самбо уже давно больше, чем работа…» / С. Тимошенко // Наш спорт. – 2018. – № 12. – С. 20–21.

Электронныя рэсурсы:

1. "Наши девки борются, как мужики". Как тренер-энтузиаст развивает женскую борьбу в глубинке [Электронный ресурс] // TUT.BY / Белорусский портал. – Режим доступа: https://sport.tut.by/news/combat/527973.html. – Дата доступа: 25.04.2019.
2. 20 мая белорусскому борцу греко-римского стиля Олегу Караваеву исполнилось бы 80 лет [Электронный ресурс] // СБ. Беларусь сегодня. – Режим доступа: https://www.sb.by/articles/ne-chuzhoy-karavay.html. – Дата доступа: 25.04.2019.
3. 5 июля 2013 в г. Бресте пройдет Чемпионат Республики Беларусь по вольной борьбе [Электронный ресурс] // TUT.BY / Белорусский портал. – Режим доступа: https://sport.tut.by/news/combat/405470.html?crnd=18431. – Дата доступа: 25.03.2019.
4. ON-LINE! Роман Власов – двукратный олимпийский чемпион по греко-римской борьбе! [Электронный ресурс] // Федерация спортивной борьбы России. – Режим доступа: http://www.wrestrus.ru/news/Novosti_turnirov/olimpiada_2016/on_line_roman_vlasov_dvukratnij_olimpijs.... – Дата доступа: 25.04.2019.
5. Petar Kirov [Электронный ресурс] // UnitedWorldWrestling. – Режим доступа: https://unitedworldwrestling.org/ru/node/365. – Дата доступа: 25.04.2019.
6. Фото #578703 [Электронный ресурс] / Фото историческое; фото : Владимир Родионов // VISUALRIAN.RU. – Режим доступа: http://visualrian.ru/hier_rubric/photo_historic/578703.html?period=1980. – Дата доступа: 22.03.2019.
7. Александр Карелин: Мы – нация победителей (Молодая Гвардия, 19.09.2017) [Электронный ресурс] // Федерация спортивной борьбы России. – Режим доступа: http://www.wrestrus.ru/news/smi/Pressa_o_nas/aleksandr_karelin_mi_nacija_pobeditelej_molodaja_gvardi.... – Дата доступа: 25.04.2019.
8. Алексей Медведев: анфас и профиль [Электронный ресурс] // Минский курьер. – Режим доступа: http://mk.by/2017/08/30/168407/. – Дата доступа: 25.04.2019.
9. Антонссон, Бертиль [Электронный ресурс] // Википедия : свобод. энцикл. – Режим доступа: https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%81%D0%BE%D0%BD,_%D0%91%D0%B5%D.... – Дата доступа: 25.04.2019.
10. Белоруска Ванесса Колодинская стала чемпионкой мира по вольной борьбе [Электронный ресурс] // Аргументы и Факты. – Режим доступа: http://www.aif.by/timefree/sport/beloruska_vanessa_kolodinskaya_stala_chempionkoy_mira_po_volnoy_bor.... – Дата доступа: 25.04.2019.
11. Белорусский Геркулес [Электронный ресурс] // LIVEJOURNAL. – Режим доступа: https://blogirina.livejournal.com/203640.html. – Дата доступа: 22.03.2019.
12. Бени-Хасан [Электронный ресурс] // Википедия : свобод. энцикл. – Режим доступа : https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B8-%D0%A5%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD. – Дата доступа: 27.03.2019.
13. Борьба вольная [Электронный ресурс] // Главное управление спорта и туризма Мингорисполкома. – Режим доступа: http://minsksport.by/ru/bvol. – Дата доступа: 25.04.2019.
14. Борьба вольная [Электронный ресурс] // Спортивная Россия, открытая платформа. – Режим доступа: https://infosport.ru/person/borba-volnaya/orudjev-vugar-nariman-ogli. – Дата доступа: 25.04.2019.
15. Борьба на олимпиаде Сент-Луис 1904 [Электронный ресурс] // История Олимпийских игр. – Режим доступа: http://olimp-history.ru/node/110. – Дата доступа: 25.04.2019.
16. Бронзовый призер Олимпиады-2008 белорусский борец Гайдаров получит серебро Игр из-за дисквалификации узбека Тигиева [Электронный ресурс] //Naviny.by / Белорусские новости. – Режим доступа: https://naviny.by/new/20161123/1479901574-bronzovyy-prizer-olimpiady-2008-belorusskiy-borec-gaydarov.... – Дата доступа: 25.04.2019.
17. В решающей схватке белорусская спортсменка выиграла у россиянки Екатерины Букиной [Электронный ресурс] // Sputnik Беларусь/Belarus. – Режим доступа: https://sputnik.by/sport/20150616/1015745085.html. – Дата доступа: 25.04.2019.
18. Вестергрен, Карл [Электронный ресурс] // Википедия : свобод. энцикл. – Режим доступа: https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B3%D1%80%D0%B5%D0%BD,_%D0%9A%D.... – Дата доступа: 25.04.2019.
19. Виктор Зильберман (борец) [Электронный ресурс] // Циклопедия, универсальная нейтральная викиэнциклопедия. – Режим доступа: http://cyclowiki.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80_%D0%97%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D0%B5%.... – Дата доступа: 25.04.2019.
20. ВМ. На октябрь. Камандар Маджидов copy [Электронный ресурс] // МИНСК-НОВОСТИ / Информационный городской портал. – Режим доступа: https://minsknews.by/vm-na-oktyabr-kamandar-madzhidov-copy/. – Дата доступа: 28.03.2019.
21. Вольная борьба [Электронный ресурс] // Школа Высшего Спортивного Мастерства. – Режим доступа: http://gushvsm.ykt.ru/vidy-sporta/volnaya-borba-2/. – Дата доступа: 25.04.2019.
22. Главный тренер сборной по греко-римской борьбе рассказал, как переживает поражения и почему относится холодно к санному спорту [Электронный ресурс] // МИНСК-НОВОСТИ / Информационный городской портал. – Режим доступа: https://minsknews.by/glavnyiy-trener-sbornoy-po-greko-rimskoy-borbe-rasskazal-kak-perezhivaet-porazh.... – Дата доступа: 22.03.2019.
23. Гродненский феномен-атлет Якуба Чеховской [Электронный ресурс] // NEWGRODNO.BY / Информационный портал города Гродно. – Режим доступа: https://newgrodno.by/society/grodnenskij-fenomen-atlet-yakuba-chehovskoj/. – Дата доступа: 20.03.2019.
24. Гучок Анастасия Анатольевна [Электронный ресурс] // БФБ / Белорусская федерация борьбы. – Режим доступа: http://wrestling.by/index.php?option=com_temoevents&view=member&id=140&group=40&Itemid=150&lang=ru. – Дата доступа: 25.04.2019.
25. Дауров Сослан Тамазович [Электронный ресурс] // БФБ / Белорусская федерация борьбы. – Режим доступа: http://wrestling.by/index.php?option=com_temoevents&view=member&id=3&group=39&Itemid=150&lang=ru. – Дата доступа: 25.03.2019.
26. Два борца (мраморный рельеф) [Электронный ресурс] // Универсальная энциклопедия Кирилла и Мефодия. – Режим доступа: https://megabook.ru/media/%D0%94%D0%B2%D0%B0%20%D0%B1%D0%BE%D1%80%D1%86%D0%B0%20(%D0%BC%D1%80%D0%B0%.... – Дата доступа: 20.03.2019.
27. Евроигры. На счету профсоюзных спортсменов 20 медалей (золото – 8, серебро – 2, бронза – 10) [Электронный ресурс] // Учреждение «Спортивный клуб федерации профсоюзов Беларуси». – Режим доступа: http://www.sportfpb.by/novosti/item/pervye-evropejskie-igry. – Дата доступа: 25.04.2019.
28. Ерликая, Хамза [Электронный ресурс] // Википедия : свобод. энцикл. – Режим доступа: https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%80%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%8F,_%D0%A5%D0%B0%D0%BC%D0%B7%D.... – Дата доступа: 25.04.2019.
29. Зубков Владимир Анатольевич [Электронный ресурс] // БФБ / Белорусская федерация борьбы. – Режим доступа: http://wrestling.by/index.php?option=com_temoevents&view=member&id=150&group=36&Itemid=154&lang=ru. – Дата доступа: 22.03.2019.
30. Ирина Курочкина начала заниматься борьбой в 16 лет, а в 23 стала чемпионкой Европы [Электронный ресурс] // СБ. Беларусь сегодня. – Режим доступа: https://www.sb.by/articles/eye-borba.html. – Дата доступа: 25.04.2019.
31. История греко-римской борьбы [Электронный ресурс] // GREKOMANIA. – Режим доступа: https://www.grekomania.ru/greek-articles/other/85-istoriya-greko-rimskoj-borby. – Дата доступа: 20.03.2019.
32. Квон Хо Сим [Электронный ресурс] // OLYMPTEKA. – Режим доступа: https://olympteka.ru/olymp/athlets/profile/2463.html. – Дата доступа: 25.04.2019.
33. Китаянка Ван Сюй завоевала золотую медаль по вольной борьбе на афинской Олимпиаде-2004 [Электронный ресурс] // Посольство китайской народной республики в республике Казахстан. – Режим доступа: http://kz.china-embassy.org/rus/ztbd/aoyunhui/zhaopian/t162740.htm. – Дата доступа: 25.04.2019.
34. Козма, Иштван [Электронный ресурс] // Википедия : свобод. энцикл. – Режим доступа: https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%B7%D0%BC%D0%B0,_%D0%98%D1%88%D1%82%D0%B2%D0%B0%D0%BD. – Дата доступа: 25.04.2019.
35. Кубинец Нуньес стал трехкратным олимпийским чемпионом [Электронный ресурс] // XSPORT. – Режим доступа: https://xsport.ua/wrestling_s/news/kubinets-nunes-stal-trekhkartnym-olimpiyskim-chempionom_206802. – Дата доступа: 25.04.2019.
36. Ланкаширский стиль борьбы [Электронный ресурс] // Система реального рукопашного боя. – Режим доступа: https://srrb.ru/заметки/обзоры-систем-рукопашного-боя/video-vidov-boevyx-iskusstv/lankashirskij-stil.... – Дата доступа: 25.04.2019.
37. Легенда греко-римской борьбы Камандар Маджидов провел в Барановичах мастер-класс [Электронный ресурс] // INTEX-PRESS / Новости города Барановичи. – Режим доступа: https://www.intex-press.by/2014/05/31/legenda-greko-rimskoj-borby-kamandar-madzhidov-provel-v-barano.... – Дата доступа: 28.03.2019.
38. Лиштван, Сергей Николаевич [Электронный ресурс] // BOBR.BY / Бобруйский интернет-портал. – Режим доступа: https://wiki.bobr.by/%D0%9B%D0%B8%D1%88%D1%82%D0%B2%D0%B0%D0%BD,_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B.... – Дата доступа: 24.03.2019.
39. Медведь Александр Васильевич [Электронный ресурс] // Федерация спортивной борьбы России. – Режим доступа: http://wrestrus.ru/users/940/. – Дата доступа: 25.04.2019.
40. Международный турнир по греко-римской борьбе памяти Олега Караваева пройдет в Минске [Электронный ресурс] // Нац. олимп. ком. Респ. Беларусь. – Режим доступа: http://www.noc.by/news/mezhdunarodnyj-turnir-po-greko-rimskoj-borbe-pamyati-olega-karavaeva-projdet-.... – Дата доступа: 22.03.2019.
41. Михаил Мирский – спортсмен, который еще при жизни стал легендой [Электронный ресурс] // NEWS.21.BY / Стартовая страница Беларуси. – Режим доступа: http://news.21.by/other-news/2019/02/02/1717681.html. – Дата доступа: 22.03.2019.
42. На призы прославленного спортсмена [Электронный ресурс] // Народнае слова. – Режим доступа: http://nspaper.by/2009/11/10/na-prizy-proslavlennogo-sportsmena.html. – Дата доступа: 22.03.2019.
43. Непобедимият Боян Радев – един от най-великите борци на България! [Электронный ресурс] // GOTINO. – Режим доступа: https://gotino.eu/%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F%D1%82-%D0%B1%D0.... – Дата доступа: 25.04.2019.
44. Олимпиада Сидни 2000 [Электронный ресурс] // Българска Федерация по Борба. – Режим доступа: http://www.nazaryan.net/ru/albumi/Sydney_2000/48. – Дата доступа: 25.04.2019.
45. Первая сборная Беларуси по греко-римской борьбе завоевала серебро [Электронный ресурс] // ООО «ТРАЙПЛ». – Режим доступа: http://triple.by/news/pressa-o-nas/pervaya-sbornaya-belarusi-po-greko-rimskoy-borbe-zavoevala-serebr.... – Дата доступа: 22.03.2019.
46. Первые силачки-борцы [Электронный ресурс] // Клуб женских единоборств. – Режим доступа: https://fscclub.com/history/fame-strong.shtml. – Дата доступа: 25.04.2019.
47. Поддубный, Иван Максимович [Электронный ресурс] // Википедия : свобод. энцикл. – Режим доступа: https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D1%83%D0%B1%D0%BD%D1%8B%D0%B9,_%D0%98%D0%B2%D.... – Дата доступа: 22.03.2019.
48. Положения по греко-римской борьбе [Электронный ресурс] // Центр спортивной подготовки и проведения спортивных мероприятий (ЦСП72). – Режим доступа: https://csp72.ru/polozheniya/greko-rimskaya-borba/mezhdunarodnyy-turnir-po-greko-rimskoy-borbe-serii.... – Дата доступа: 22.03.2019.
49. Райхлин Олег Яковлевич [Электронный ресурс] // БФБ / Белорусская федерация борьбы. – Режим доступа: http://wrestling.by/index.php?option=com_temoevents&view=member&id=404&Itemid=150&lang=ru. – Дата доступа: 25.04.2019.
50. Резанцев Валерий Григорьевич [Электронный ресурс] // Федерация спортивной борьбы России. – Режим доступа: http://www.wrestrus.ru/users/1197/. – Дата доступа: 25.04.2019.
51. Ретро-фотографии борцов 1900 -1940 годов [Электронный ресурс] // Борцовский портал «Самсон». – Режим доступа: http://wrestling.com.ua/ru/news/article/raritetyi/13_07_05_retrofotografii_bortsov_1900_1940_godov/. – Дата доступа: 25.03.2019.
52. Рихтгоф, Юхан [Электронный ресурс] // Википедия : свобод. энцикл. – Режим доступа: https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D1%85%D1%82%D0%B3%D0%BE%D1%84,_%D0%AE%D1%85%D0%B0%D0%BD. – Дата доступа: 25.04.2019.
53. Смаль Сергей Николаевич [Электронный ресурс] // БФБ / Белорусская федерация борьбы. – Режим доступа: http://wrestling.by/index.php?option=com_temoevents&view=member&id=155&group=35&Itemid=154&lang=ru. – Дата доступа: 25.04.2019.
54. Сосуновский Виктор Михайлович [Электронный ресурс] // БФБ / Белорусская федерация борьбы. – Режим доступа: http://wrestling.by/index.php?option=com_temoevents&view=member&id=344&group=39&Itemid=150&lang=ru. – Дата доступа: 27.03.2019.
55. Сюльжин Василий Петрович [Электронный ресурс] // БФБ / Белорусская федерация борьбы. – Режим доступа: http://wrestling.by/index.php?option=com_temoevents&view=member&id=157&group=51&Itemid=155&lang=ru. – Дата доступа: 25.04.2019.
56. Трехкратные чемпионы олимпийских игр по борьбе [Электронный ресурс] // MAXPARK. – Режим доступа: http://maxpark.com/community/5652/content/1432788. – Дата доступа: 25.04.2019.
57. Файл:Ivar Johansson.jpg [Электронный ресурс] // Gpedia. – Режим доступа: http://www.gpedia.com/ru/gpedia/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Ivar_Johansson.jpg. – Дата доступа: 25.04.2019.
58. Фотографии [Электронный ресурс] // Современный музей спорта. – Режим доступа: http://www.smsport.ru/expo/katalog/borba/preobrazhenskiy/foto/. – Дата доступа: 25.04.2019.
59. Хилько Ольга Викторовна [Электронный ресурс] // БФБ / Белорусская федерация борьбы. – Режим доступа: http://wrestling.by/index.php?option=com_temoevents&view=member&id=29&group=40&lang=ru. – Дата доступа: 25.04.2019.
60. Чествование победителей и призеров I Европейских игр состоится 26 октября [Электронный ресурс] // Нац. олимп. ком. Респ. Беларусь. – Режим доступа: http://www.noc.by/news/chestvovanie-pobeditelej-i-prizerov-i-evropejskikh-igr-sostoitsya-26-oktyabry.... – Дата доступа: 25.04.2019.
61. Чугошвили Георгий Иванович [Электронный ресурс] // БФБ / Белорусская федерация борьбы. – Режим доступа: http://wrestling.by/index.php?option=com_temoevents&view=member&id=292&group=39&Itemid=150&lang=ru. – Дата доступа: 27.03.2019.
62. Шемаров, Алексей Николаевич [Электронный ресурс] // Википедия : свобод. энцикл. – Режим доступа: https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2,_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D.... – Дата доступа: 25.04.2019.