ГалоўнаяНавіныНавіны бібліятэк
Чароўныя калядкі
"Золата", пра якое хочацца забыць

Што мусіў зрабіць Караткевіч

Што мусіў зрабіць Караткевіч
Іншыя Навіны

50 гадоў Беларусь чытае “Каласы...”

karat-2-295x295.jpgСлынны раман “Каласы пад сярпом тваім” – знакавы і для самога пісьменніка, і для ўсіх беларусаў. Згодна з рэйтынгам чытачоў, гэта адзін з самых значных твораў у гісторыі айчыннай літаратуры (разам з “Новай зямлёй” Якуба Коласа і “Палескай хронікай” Івана Мележа). На выстаўцы, прымеркаванай да 50-годдзя выдання, якая днямі адкрылася ў Дзяржаўным музеі гісторыі беларускай літаратуры, належнае месца займае не толькі сам раман і яго аўтар, але і распавядаецца пра людзей, якія даследавалі падзеі, апісаныя ў рамане, і былі іх удзельнікамі.

Гэта і Эліза Ажэшка, і Уладзіслаў Сыракомля, і Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч. І адзін з галоўных герояў Уладзіміра Караткевіча – Кастусь Каліноўскі. Ёсць матэрыялы, якія тычацца і сучаснага погляду на тыя падзеі. Дарэчы, гісторыкі вызначаюць паўстанне як найбольш уплывовае ў фарміраванні беларускай нацыі. Назва часовай экспазіцыі сімвалічная: “Уладзімір Караткевіч. Абуджаная памяць...”.

Задума напісаць раман узнікла яшчэ на пачатку 1950-х гадоў, калі падчас вучобы ў Дзяржаўным кіеўскім універсітэце творца зацікавіўся старадрукамі. Спрыяла цікавасці і сямейнае паданне: адзін з продкаў па матчынай лініі, Тамаш Грыневіч, з’яўляўся кіраўніком паўстання на Магілёўшчыне, быў узяты ў палон і расстраляны…

Ідэю Уладзімір Караткевіч выношваў 8 гадоў. А пісаў 2 гады. Працаваў у розных мясцінах: у Рагачове ў дзедаўскай хаце, у Каралішчавічах у Доме творчасці, у Чалябінску, куды ездзіў да сястры, у Мінску. Першая публікацыя ў скарочаным выглядзе з’явілася ў “Полымі” ў 1965 годзе. Рэдагаваў твор Максім Танк. Потым з друкам узніклі праблемы: існавала перакананне, што галоўным героем – удзельнікам паўстання – мусіць быць народ, сялянства, а ў рамане арганізатар паўстання – шляхта. Адбываліся шматлікія нарады-абмеркаванні, выказваліся ідэалагічныя заўвагі. Выданне твора было пад пагрозай. Але з дапамогай Адама Мальдзіса і Генадзя Кісялёва раман выратавалі. Пра падрыхтоўку да друку твора Уладзімір Караткевіч згадваў у “Дзённіку 1965–1966 гадоў”. Пісаў: “...Пад канец жыцця ўсё ж пакіну свой варыянт, а не – то давядзецца падумаць хаця б пра аднаўленне таго, што папсавалі нажніцы ў прадчуванні іншых нажніц...”. Пры падрыхтоўцы “Поўнага збору твораў” укладальніца Валянціна Андрэева аднавіла тэкст, што “папсавалі тыя «нажніцы»”. Перавыданне, якое рыхтавалася ў выдавецтве “Папуры”, было зроблена па адноўленым тэксце, – ён на чвэрць большы, чым ранейшы.

Каласы пад сярпом тваім

Кожнае пакаленне пераасэнсоўвае гісторыю і яе герояў. Доўгі час у Рэспубліканскім тэатры беларускай драматургіі не сыходзіла са сцэны пастаноўка па рамане Уладзіміра Караткевіча. На выстаўцы прадстаўлены касцюмы галоўных герояў, у тым ліку Алеся Загорскага, а таксама шматлікія рукапісы, лісты, аўтографы, гальштук, кішэнны гадзіннік вытворчасці Паўла Бурэ, прылады для прыгатавання кавы (вядома, што пісьменнік з’яўляўся вялікім аматарам гэтага напою), ракавінкі, сувеніры і іншыя асабістыя рэчы Уладзіміра Караткевіча з фондаў музея. Адноўлены куток інтэр’ера са старым піяніна ў цэнтры (Уладзімір Караткевіч меў добры музычны слых, выдатна спяваў). З вялікай самакрытыкай і гумарам адносна свайго музіцыравання ён пісаў, што “...шматлікія таленты пайшлі тунна”. Але ж гісторыя сведчыць: талент, аддадзены служэнню Айчыне, зрабіў тое, што мусіў зрабіць. Падрыхтаваў магутную хвалю Адраджэння...

Экспазіцыю можна наведаць да канца навучальнага года.

Аўтар публікацыі: Яна Будовіч.

Крыніца: Літаратура і мастацтва

Навіны

У Сафіі адзначылі Дзень народнага адзінства

18 Вер 2024

17 верасня да Дня народнага адзінства ў Рускім Доме ў Сафіі адкрылася фотавыстава “Беларусь: прыгожыя імгненні”, падрыхтаваная Нацыянальнай бібліятэкай Беларусі сумесна з тэлеканалам “Беларусь 24”.

Навіны Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі

Віншуем з юбілеем Наталлю Паўлаўну Алейнікаву!

18 Вер 2024

Наталля Паўлаўна, прыміце ад усяго калектыву Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі віншаванні з цудоўнай юбілейнай датай! Моцнага здароўя на доўгія гады, невычэрпнага жаночага шчасця, багацця, цяпла ў доме і гармоніі ў душы. Няхай усё складаецца ўдала і гарманічна, жыццё будзе напоўнена яркімі фарбамі і толькі добрым настроем! Хай блізкія акружаюць клопатам і любоўю, спраўджваюцца самыя смелыя і грандыёзныя мары.

Партрэты: гісторыя бібліятэкі ў асобах

Уладар дзіцячых мар

17 Вер 2024

Юбілейная кніжная выстаўка “Уладар дзіцячых мар”, прысвечаная 75-годдзю беларускага пісьменніка Аляксея Мікалаевіча Якімовіча, праходзіць з 17 верасня па 20 кастрычніка ў зале беларускай літаратуры (пам. 205).

Кніжныя выстаўкі

Назаўжды разам!

17 Вер 2024

17 верасня 1939 года – найважнейшы дзень у гісторыі беларускага народа. Менавіта тады пачаўся вызваленчы паход Чырвонай арміі, які дапамог працоўным Заходняй Беларусі зліцца з БССР. Ажыццявілася запаветная мара беларускага народа зноў стаць адзіным цэлым.

Выставачныя мультыпраекты

1–14 верасня 1944 года. На шляху да Вялікай Перамогі

16 Вер 2024

Працяг новага праекта Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі “Газетныя радкі чытаючы сэрцам. Да 80-годдзя Перамогі савецкага народа ў Вялікай Айчыннай вайне” прысвечаны 80-годдзю Перамогі савецкага народа над нямецка-фашысцкімі захопнікамі ў Вялікай Айчыннай вайне. З канца ліпеня 2024-га па май 2025 г. на партале Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі публікуюцца матэрыялы з газет Савецкай Беларусі 1944 года, якія адлюстроўваюць хроніку навін і падзей таго часу.

Праект “Газетныя радкі чытаючы сэрцам. Да 80-годдзя Перамогі савецкага народа ў Вялікай Айчыннай вайне”

Бібліятэкарам