Янка Купала стаў першым беларусам, які пераклаў “Слово о полку Игореве” на беларускую мову. Прычым зрабіў гэта двойчы: у прозе і ў вершах.
Упершыню празаічны пераклад старажытнай паэмы быў надрукаваны 11 лістапада 1919 года ў газеце “Беларусь” пад загалоўкам “Аповесць аб паходзе Ягоравым, Ягора Святаслаўлева, унука Алегава”. Вершаваны варыянт перакладу ўпершыню з’явіўся ў газеце “Вольны сцяг” у 1921 годзе (№ 5, 6).
“Я так зжыўся з творам, што, зрабіўшы пераклад, як бы адчуў сябе суаўтарам і гляджу на гэту сваю працу як на сваю ўласную творчасць”, – пісаў Купала.
Вершаваны пераклад паэмы (“Песня аб паходзе Ігара”) беларускі пісьменнік скончыў 5 верасня 1921 года ў Акопах – і ў тым жа годзе пераклад надрукавалі ў газеце. “...Вершаваны пераклад... атрымаўся цудоўны: усюды відаць разуменне старога тэксту і прыкметна мастацкае пачуццё, не гаворачы ўжо пра лёгкі верш, які адпавядае зместу карціны. У Вашай апрацоўцы беларуская мова аказалася на вышыні”, – хваліў перакладчыка Яўхім Карскі.
У Дзяржаўным літаратурным музеі Янкі Купалы працуе дакументальна-мастацкая выстаўка, прымеркаваная да 90-гадовага юбілею вершаванага перакладу Купалам старажытнаславянскай паэмы. Узаемасувяззю літаратуры і мастацтва назвалі выстаўку яе складальнікі.
Выстаўка аб’яднала дзве часткі. Першая – мастацкая: графічныя ілюстрацыі 1984 года, створаныя да кнігі перакладаў “Слова пра паход Ігаравы” народным мастаком Беларусі Георгіем Паплаўскім і мастачкай Аленай Лось. Графічныя ілюстрацыі змяшчаюць інтэрпрэтаваныя жывапісцамі сцэны з паэмы.
Другая і галоўная частка – Купалаўскія рукапісы перакладу “Слова...”, кнігі з публікацыяй паэмы на рускай мове, а таксама адзінае асобнае выданне перакладу ў 1938 годзе.
– Пры жыцці Купалы толькі аднойчы яго пераклад выдаваўся асобнай кнігай – у 1938 годзе. І гэты пераклад у нас ёсць, – гаворыць вядучы навуковы супрацоўнік Літаратурнага музея Янкі Купалы Фаіна Ваданосава. – Даследчыкі адзначаюць, што вершаваны варыянт купалавага перакладу – вяршыня яго перакладчыцкай дзейнасці. Гэтай выстаўкай мы хочам паказаць якраз перакладчыцкае майстэрства песняра.
Каментарый даследчыцы “Слова...”, кандыдата філалагічных навук Людмілы ЗАРЭМБЫ, дацэнта кафедры рускай літаратуры БДУ:
– Цікава тое, што ў 1985 годзе, калі былі абнародаваныя архівы Гарэцкага, выявілася, што Максім Гарэцкі таксама перакладаў “Слова...”, толькі ўжо пасля Купалы. Больш за тое, менавіта па хрэстаматыі Гарэцкага, у якой быў змешчаны яго пераклад, дзеці і вывучалі “Слова...” ажно да 1938 года. Між іншым, у перакладах Гарэцкага і Купалы – розныя падыходы. Купалаўскі – больш паэтычны.
Крыніца: газета “Звязда”
