14 лютага ў Нацыянальнай бібліятэцы адбылося ўрачыстае адкрыццё выставы “Беларусь вызваленая: запаведзь 1944-га”, прысвечанай 80-годдзю вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.
Вялікая Айчынная вайна – адна з самых трагічных старонак у гісторыі Беларусі. На тэрыторыю краіны прыйшоўся адзін з першых удараў нямецкіх войскаў па тэрыторыі СССР: ужо 28 чэрвеня 1941 года, праз шэсць дзён пасля пачатку вайны, быў узяты Мінск, а да канца жніўня ўся тэрыторыя Беларусі была занятая нямецкімі войскамі. Тры гады акупацыі і цяжкія баі, якія двойчы пракаціліся па тэрыторыі краіны, у 1941 і 1944 гадах, забралі каля двух мільёнаў жыццяў і пакінулі глыбокі адбітак у народнай свядомасці. Для некалькіх пакаленняў нядаўняя гісторыя падзялілася на “даваенную” і “пасляваенную”.
У экспазіцыі – работы розных гадоў: самыя раннія з іх створаны яшчэ ў ваенныя гады. Гледачам адкрыта для знаёмства творчасць некалькіх пакаленняў мастакоў, кожнае з якіх прыўнесла ў ваенную тэму сваё светаадчуванне, сваё разуменне, свой вопыт.
Творы 1940–1950-х гадоў ствараліся мастакамі, чыя творчая сталасць прыйшлася на перадваенныя і ваенныя гады – І.А. Давідовіч, Я.А. Зайцаў, Н.М. Воранаў, П.А. Данэлія. Працам гэтага перыяду, створаным у рэалістычным стылі “па гарачых слядах”, уласцівыя непасрэднасць уражання, нескладаная апавядальнасць сюжэтаў, “дакументальнасць” у перадачы нават дробных дэталяў. Часта мастакі, перад тым як напісаць твор, рабілі мноства эцюдаў і накідаў, напрыклад, так ствараўся манументальны твор В.У. Волкава “Мінск. 3 ліпеня 1944 года”. Частка падрыхтоўчых эцюдаў прадстаўлены ў экспазіцыі.
Курачкін Акім (1912–2004).
Да апошняга подыху. 1961
У 1960-я гады ў мастацтва прыйшло новае пакаленне – тыя, хто заспеў вайну ў дзяцінстве і юнацтве, а як мастак сфармаваўся ўжо ў пасляваенныя гады (М.А. Савіцкі, Л.Д. Шчамялёў). У творчасці майстроў новага пакалення важнасць набывае не фіксацыя падзей вайны і ўражанняў ад іх, а іх асэнсаванне ў кантэксце пасляваенных рэалій. Адбываецца паступовы адыход ад гераічнага пафасу і апавядальнасці сюжэтаў, для твораў новага пакалення характэрныя прастата і лаканічнасць выразных сродкаў, паглыблена-псіхалагічны падыход. Так фарміруецца “суровы стыль”, які адрознівае беларускі савецкі жывапіс 1960–1970-х гадоў.
Савіцкі Mixaiл (1922–2010).
Якая сыходзіць у ноч. 1980
У 1980–1990-я гады падыход да ваеннай тэмы зноў перажывае змены. Ваенныя гады ўсё далей сыходзяць у гісторыю, прыходзяць новыя пакаленні мастакоў, які ўжо вайны не бачылі, і з прычыны гэтага з’яўляецца ўсё больш кампазіцый філасофскага склада, не звязаных з канкрэтнымі падзеямі і асобамі. Творы пра вайну набываюць рамантычны характар, яны шырока насычаны сімваламі, метафарамі, алегорыямі. Разнастайныя эксперыменты з каляровай гамай і кампазіцыяй, размыванне жанравых межаў, злучэнне розначасовых пластоў у рамках адной працы, асэнсаванне ваеннай тэмы ў рэлігійным, міфалагічным, прытчавым ракурсе – такія характэрныя рысы работ канца XX стагоддзя.
Залозны Мікалай (1925–1982)
Партрэт удзельніка грамадзянскай і айчыннай вайны Нячаева A.M. 1982
Выстава “Беларусь вызваленая: запаведзь 1944-га” дае магчымасць пазнаёміцца са знакавымі творамі з калекцыі Нацыянальнага мастацкага музея Рэспублікі Беларусь. Убачыць жанравую разнастайнасць работ на ваенную тэматыку і множнасць спосабаў трактоўкі ваеннай тэмы ў выяўленчым мастацтве, прасачыць, як мянялася маляўнічая мова ад апавядальнасці ў творах ваенных і першых пасляваенных гадоў да больш складаных, філасофскіх чытанняў апошніх дзесяцігоддзяў ХХ стагоддзя.
У мерапрыемстве ўзялі ўдзел генеральны дырэктар Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі Вадзім Гігін, генеральны дырэктар Нацыянальнага мастацкага музея Ганна Конанава, намеснік старшыні Пастаяннай камісіі па працы і сацыяльных пытаннях Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь, генерал-маёр у адстаўцы, старшыня Рэспубліканскага савета Беларускага грамадскага аб’яднання ветэранаў Іван Гардзейчык, генерал-маёр запасу, старшыня Рэспубліканскага савета грамадскага аб’яднання “Беларускі саюз афіцэраў” Сяргей Бобрыкаў.
Арганізатарамі выступілі Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь, Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь, Нацыянальная бібліятэка Беларусі.
Выстава будзе працаваць да 25 лютага.
Дата яе заканчэння можа быць зменена.
Час работы выстаўкі адпавядае рэжыму работы бібліятэкі.
Уваход – па чытацкім білеце або білеце сацыякультурнага цэнтра.
Тэлефон для даведак: (8 017) 368 37 37.
Матэрыял пададзены аддзелам сувязей з грамадскасцю.
