Багата ілюстраваная манаграфія беларускага гісторыка мастацтва Галіны Аляксандраўны Флікоп-Світы “Іканастасы і алтары грэка-каталіцкіх храмаў Беларусі VII – першай трэці ХIХ стагоддзя”, якая выйшла ў выдавецтве “Беларуская навука”, была прадстаўлена чытачам 28 кастрычніка ў “Акадэмкнізе”. На сустрэчу з даследчыцай прыйшлі прадстаўнікі творчай інтэлігенцыі, літаратары, вернікі розных канфесій, якія атрымалі каштоўнае выданне з дароўнымі надпісамі.
Ураджэнка горада Ліды і выпускніца БДУКіМ па спецыяльнасці “Мастак народных рамёстваў” Галіна Флікоп-Світа шмат гадоў даследуе рэлігійнае мастацтва, іканаграфію ўніяцкіх храмаў Беларусі. Яна з’яўляецца аўтарам больш за 50 навуковых прац.
У 2014 годзе спадарыня Галіна абараніла кандыдацкую дысертацыю на тэму “Мастацкія і іканаграфічныя асаблівасці іканапісу грэка-каталіцкіх храмаў Беларусі ХVIII – першай паловы ХIХ стагоддзя”. Новая кніга з’яўляецца падсумаваннем дзесяцігадовай навуковай працы. У ёй глыбей распрацаваны некаторыя аспекты папярэдняга даследавання, апісваюцца асаблівасці аздаблення сакральных аб’ектаў грэка-каталіцкіх храмаў.
“Як спадкаемца праваслаўнай традыцыі грэка-каталіцкая царква першапачаткова захоўвала адпаведны выгляд інтэр’ераў. Пасля інтэр’еры пачалі мяняцца, шмат дзе іканастасы зніклі, алтар стаў адкрытым, з’явіліся прысценныя алтары, назіраўся сінтэз традыцый, – пракаментавала змест новай кнігі Галіна Флікоп-Світа. – У многіх месцах суіснавалі і іканастасы, і прысценныя алтары. У кнізе разглядаецца, у якіх рэгіёнах якія тыпы алтароў прэваліравалі і ў чым былі іх асаблівасці”.
Другая частка кнігі прысвечана іканастасам, апісанню таго, якімі яны былі, якія абразы ў іх уваходзілі. Трэцяя частка выдання прысвечана непасрэдна прысценным алтарам, а таксама алтарнаму жывапісу і скульптурам, якія аздаблялі алтары.
У кнігу ўвайшлі матэрыялы экспедыцый аўтара па тэрыторыі Беларусі, фотаздымкі помнікаў мастацтва, якія знаходзяцца ў музейных зборах і маюць дачыненне да спадчыны грэка-каталіцкай царквы, а таксама вялікая колькасць здымкаў, зробленых супрацоўнікамі Інстытута мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклора Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі. Супрацоўнікі музея Мікалай Мельнікаў і Уладзімір Карэлін выязджалі ў экспедыцыі пачынаючы з 1970-х гадоў і сабралі вялізны экспедыцыйны архіў. Яны збіралі матэрыялы больш за 50 гадоў і працягваюць працаваць і сёння. Тое, што можна было ўбачыць у храмах у 1970–80 гадах, ужо страчана.
Да кнігі зроблены электронны дадатак на дыску, дзе прадастаўлена інфармацыя пра 2 600 грэка-каталіцкіх храмаў, якія некалі існавалі на тэрыторыі Беларусі. Былі выкарыстаны пратаколы візітацый цэркваў, прыводзіцца апісанне інтэр’ераў. Ёсць асобны раздзел, прысвечаны саламяным царскім брамам і найлепшым узорам разьбярства.
Пры складанні кнігі выкарыстоўваліся дакументы з архіваў і музеяў Расіі, Літвы, Польшчы, Украіны, Аўстрыі, у якіх адлюстраваны стан каля 2 600 прыхадскіх, манастырскіх і кафедральных храмаў Вялікага Княства Літоўскага.
Кніга прызначана не толькі для мастацтвазнаўцаў, культуролагаў, рэлігіязнаўцаў, музейных супрацоўнікаў, краязнаўцаў, але і для усіх, хто цікавіцца айчыннай культурнай спадчынай.
Аўтар публікацыі: Эла Дзвінская, фота аўтара.
