Бяспечная праца і культура аховы працы

З 16 красавіка па 6 мая ў зале дакументаў міжнародных арганізацый (пам. 207g) ладзіцца тэматычная кніжная выстаўка "Бяспечная праца і культура аховы працы", прысвечаная Сусветнаму дню аховы працы.

Гэты Дзень штогод адзначаецца 28 красавіка з 2003 года па рашэнні Міжнароднай арганізацыі працы (МАП). Сёння гэта свята агульнасусветнага маштабу, якое распаўсюджана больш як у 100 дзяржавах планеты. Гісторыя Сусветнага дня аховы працы пачынаецца з 1989 года, калі прафсаюзамі і працаўнікамі быў праведзены "Дзень памяці загінуўшых працаўнікоў" у ЗША і Канадзе ў памяць аб тых, хто пацярпеў або загінуў на працоўным месцы.

Сусветны дзень аховы працы заснаваны з мэтай прыцягнення ўвагі грамадскасці да маштабаў праблемы вытворчага траўматызму і прафзахворванняў, а таксама да таго, якім чынам стварэнне і ажыццяўленне культуры аховы працы можа спрыяць паніжэнню штогадовай смяротнасці працаўнікоў. Культура аховы працы азначае:

• прыярытэтную ролю прафілактыкі ў галіне аховы працы;
• выкарыстанне ўсіх магчымасцей для асветы і распаўсюджвання ведаў пра вытворчую рызыку, пра кантроль над ёй і яе прафілактыку;
• актыўны ўдзел урада, работнікаў і работадаўцаў у стварэнні бяспечных і здаровых умоў працы праз выразна сфармуляваную сістэму праў і абавязкаў;
• забеспячэнне права на бяспечныя і здаровыя ўмовы працы на ўсіх узроўнях.

Вялікая частка насельніцтва свету праводзіць звыш трэці свядомага жыцця на працоўным месцы, уносячы свой уклад у развіццё грамадства. Калі жыццё на працоўным месцы падвяргаецца небяспецы, то знікае аснова для прадуктыўнай занятасці і сацыяльна-эканамічнага развіцця. Таму правядзенне Сусветнага дня аховы працы ставіць у цэнтр увагі адну з асноўных ідэй МАП: годная праца – гэта бяспечная праца. Тры асноўныя правілы, якія адлюстраваны ва ўсіх стандартах МАП, прысвечаных ахове працы, і ў палітыцы МАП у гэтай сферы, тычацца наступнага:

• працу трэба ажыццяўляць ва ўмовах здаровага і бяспечнага вытворчага асяроддзя;
• умовы працы не могуць наносіць шкоду здароўю працаўніка і зневажаць яго чалавечую годнасць;
• праца павінна даваць рэальную магчымасць для развіцця асобы, самарэалізацыі і служэння грамадству.

Па ацэнках Міжнароднай арганізацыі працы, штогод у выніку няшчасных выпадкаў на вытворчасці і прафесійных захворванняў у свеце памірае два мільёны чалавек. Гэта каля шасці тысяч працоўных штодня, прычым колькасць загінуўшых штогод расце на 10 %. Яшчэ 270 мільёнаў становяцца ахвярамі няшчасных выпадкаў на вытворчасці. Акрамя гэтага, штогод рэгіструецца 160 мільёнаў чалавек, якія пакутуюць ад прафзахворванняў. МАП падкрэслівае, што 4 % сусветнага ВУП губляюцца ў выніку дрэнных умоў працы і няшчасных выпадкаў на вытворчасці.

Да Сусветнага дня аховы працы 2010 года МАП заклікае органы дзяржаўнай улады, аб’яднанні работадаўцаў і работнікаў арганізаваць у рамках сваёй дзейнасці інфармацыйна-тлумачальную кампанію, прысвечаную прадухіленню звязаных з працай няшчасных выпадкаў і захворванняў. МАП заклікае таксама ўсіх работнікаў думаць пра бяспечныя ўмовы працы на сваіх працоўных месцах, рабіць усё магчымае для іх паляпшэння, для прадухілення траўмаў і захворванняў не толькі 28 красавіка, але і пастаянна.

У Рэспубліцы Беларусь праводзіцца значная работа па забеспячэнні функцыянавання дзяржаўнай сістэмы кіравання аховай працы. Сфарміравана нацыянальная нарматыўная прававая база, ажыццяўляюцца дзяржаўны нагляд і грамадскі кантроль за выкананнем заканадаўства аб працы. Мэтай дзяржаўнага кіравання аховай працы з’яўляецца стварэнне ўмоў, якія забяспечваюць захаванне жыцця і здароўя грамадзян падчас працоўнай дзейнасці.

На выстаўцы прадстаўлена больш за 60 дакументаў на рускай і англійскай мовах. Вялікую частку экспазіцыі складаюць дакументы МАП: кнігі, брашуры, мімеаграфаваныя матэрыялы, перыядычныя выданні, буклеты.

Экспазіцыя ўключае наступныя тэматычныя раздзелы:

• бяспечная праца –права кожнага чалавека;
• нормы, стандарты, канвенцыі і рэкамендацыі МАП у галіне аховы працы;
• сістэма аховы працы ў Рэспубліцы Беларусь;

Выстаўка прызначана для спецыялістаў у галіне аховы працы і міжнароднага працоўнага права, эканомікі працы і сацыяльных адносін, кіраўнікоў і спецыялістаў органаў дзяржаўнай улады і прафсаюзаў, а таксама для студэнтаў, аспірантаў і навуковых супрацоўнікаў.

Карысныя спасылкі

• Сусветны дзень аховы працы
• Ратыфікаваныя Рэспублікай Беларусь канвенцыі МАП
• Рэкамендацыі МАП
• Канвенцыі МАП
• Нацыянальнае працоўнае заканадаўства
• APPLIS – база даных аб ужыванні міжнародных працоўных нормаў
• ILOLEX – база даных, якая змяшчае Канвенцыі і Рэкамендацыі МАП
• NATLEX – заканадаўчая база даных па нацыянальных пытаннях, сацыяльнай абароне і правах чалавека, якія адносяцца да гэтай сферы.

Публікацыі па ахове і бяспецы працы

• Удасканаленне сістэм аховы працы ў краінах СНД. Кароткае апісанне праекта
• Бяспечная праца – права кожнага чалавека. Даклад МАП да Сусветнага дня аховы працы – 2009, МАП, Масква, 2009
• Метадычны дапаможнік па складанні нацыянальнага агляду па ахове працы
• Метадычны дапаможнік па складанні рэгіянальнага агляду па ахове працы
• Зніжайце рызыку – скарачайце затраты! Эканоміка і ахова працы на прадпрыемстве. МАП, Масква, 2007
• "Праз сацыяльнае партнёрства да бяспечнай працы", МАП, SAFEWORK/ACTRAV, Масква, 2006
• Дапаможнік па сістэмах кіравання аховай працы, МАП, Жэнева, 2001 г.
• Больш высокая прадуктыўнасць і лепшыя ўмовы для працы. Інфармацыйны матэрыял Міжнароднай арганізацыі працы