Ілюстраваны слоўнік беларускай мовы для дашкольнікаў і малодшых школьнікаў “Чую, бачу, гавару” выйшаў у выдавецтве “Асар” якраз напярэдадні навучальнага года.
Яго аўтар – пісьменнік, мовазнавец, знаны букварыст, заслужаны работнік культуры Рэспублікі Беларусь Анатоль Клышка.Вялікія старонкі і выдатныя малюнкі мастакоў М. Казлова і Н. Суставай, адзначаныя дыпломам “За лепшае выданне года” па выніках ХLІV Рэспубліканскага конкурсу “Мастацтва кнігі”.
Гартаем старонкі. Вось яно, дзіця, дома, і гэтыя беларускія словы напісаны на малюнках усіх пакаёвых рэчаў – на стале, крэсле, канапе, акне, шыбе, на падаконніку. Тут словы вітанні і развітанні, звароты ветлівасці, здаецца, на ўсе выпадкі жыцця. Гартаем старонку за старонкай, і ўсюды россып родных слоў. Што ні прадмет – на ім роднае слова. Прыходзіш ва ўніверсам – і там вочы разбягаюцца ад ежы, пітва і, вядома, ад ласункаў. Заходзіш на пошту, і там свае словы. А такіх нагод-сустрэч з рознымі абставінамі жыцця ў кнізе аж 66! Дзіця атрымае сапраўдную асалоду ад сустрэчы з роднай беларускай мовай.
Як прыгожа ў гэтым слоўніку любяць нашы словы, сваю маму: мама, мамачка, матуля, матулька, матулечка. Не ў крыўду нямецкай ці англійскай, дзе ўсяго пару суфіксаў, а шчодра, бо ў нас шмат суфіксаў ёсць на выбар. Скажам: тата, татка, татачка, татуля, татулька, татулечка. І гэтак жа радасна бягуць нашы беларускія словы “з абдымкамі” суфіксаў да сваіх дзеда, бабы...
А як прыгожа па-беларуску падаюць свой голас нашы птушкі! Толькі паслухайце: салавей цёхкае, верабей чылікае, бусел клякоча, зязюля кукуе, журавель курлыкае, шпак свішча, сініца цінькае...
А як не даць разам з дзіцем волі лёгкай фантазіі. “Пра што мараць звяры?” Ды, пэўна ж, “бабёр пра электрапілу”, “вавёрка пра абцугі для арэхаў”, “крот пра землярыйную машыну”, а заяц “аб ракеце, каб уцякаць ад лісы”. Чаму б сапраўды часам і не пажартаваць?
Ёсць у кнізе вельмі патрэбныя “засцярогі пры навальніцы”, вартыя ўвагі не толькі малых, але і іх татаў і матуль. Хоць бы такія: “Не хавайся пад высокае дрэва. Не купайся ў рацэ, возеры... На роўным адкрытым месцы не стой, а ляж... Калі ты ў легкавой машыне, не выходзь з яе”.
Красамоўна, з подпісам пад малюнкамі падаюцца такія паняцці, як маладзік, падпоўнік, поўнік і ветах, і тлумачацца квадры месяца: “Падпоўнік – першая квадра. Поўнік, поўня. Ветах, апошняя квадра”.
А далей наша слаўная мінуўшчына: “Старыя замкі Беларусі” (Наваградскі, Крэўскі, Мірскі, Нясвіжскі), “Народнае адзенне”, “Нашы арнаменты”, добрая згадка пра талаку – форму сялянскай узаемадапамогі, калі нашы продкі грамадою ішлі на падмогу суседзям. Нашы народныя святы. І ў заключэнне – палітычная карта “Беларусь і яе суседзі”.
І праз усю кнігу быццам падсвядома гучыць: “Любі, шануй, дарагі малеча, гэтае роднае слова, багатае, шчодрае на думку, колер, пах, смак... Каб і ты ўздыхнуў і прамовіў: «Чую, бачу, гавару»”...
Публікацыя Генадзя Шэршня.
Крыніца: газета “Звязда”
