Ці ўсведамляе пісьменнік, ствараючы героя, што той будзе жыць уласным жыццём, не падкантрольным нават аўтару, ды патрабаваць працягу, развіцця, далейшых прыгод? Так адбылося з Баўтрамеем Лёднікам, галоўнай дзеючай асобай пятага ўжо рамана Людмілы Рублеўскай “Авантуры Вырвіча з банды Чорнага доктара”, які не адпускаў чытача на працягу трох нумароў часопіса “Полымя” (ліпень – верасень).
Майстар інтрыгі, Л. Рублеўская праводзіць полацкага алхіміка праз самыя неверагодныя выпрабаванні. Змяняюцца гістарычныя эпохі, каралі, дзяржаўныя межы, а Чорны доктар застаецца верны сабе і пакліканню: спазнаваць таямніцы Сусвету і дапамагаць людзям, не чакаючы за тое ўзнагарод. Вобраз яркі, жывы: рысы і якасці характару настолькі запамінальныя, што адчуваеш побач яго нябачную прысутнасць. А чаго каштуе лёднікаўскі гумар – змрочны, як гісторыя, і трапны, як стрэлы Амура! Мажліва, вобраз Лёдніка – гэта мужчынская частка іпастасі самой аўтаркі? Л. Рублеўская ўклала ў яго ўласнае светаўспрыманне і светабачанне.
Твор насычаны крылатымі выразамі, трапнымі выслоўямі, слушнымі ва ўсе часы (а не толькі для характарыстыкі гістарычнай эпохі): “Уладу мае не той, у каго грошы, а той, у чыім распараджэнні царскае вуха...”, “Што гераічнага ў тым, што князь хоча і ў ваду не залезці, і рыбку з’есці?”, “...лезці паміж молатам і кавадлам, або Радзівіламі і каралём, не варта. Скарыстаюць і забудуцца, як на дзіравы чаравік”, “...то цябе да прыступак трону падкіне, то ў сутарэнне вязніцы шпурне”, “Чым больш паношаны жупан, тым зараз ганаровей: памяць продкаў беражэцца! Патрыёты праз дзедавы боты”, “Традыцыі для пана заканчваліся дыяментавым гузам на шапцы”.
Аўтарскі погляд на гісторыю цалкам тыповы для нашага беларускага менталітэту: няма месца ні высокаму гучнаму пафасу, ні чорнай безнадзейнасці і беспрасветнай трагедыйнасці, нягледзячы на ўвесь драматызм. Наадварот, на прыкладзе Лёдніка мы бачым: беларус здольны на ўсё, нават на немагчымае, калі ён на ўласнай зямлі, што стагоддзямі ўбірала ў сябе кроў і ахвяры войнаў, рокашаў, лютых сечаў. Выжываць – гэта якраз тое, што ў беларуса атрымліваецца найлепш.
Увагу і цікавасць чытача трымаюць небяспечныя прыгоды, у якія, сам таго не жадаючы, пастаянна трапляе Лёднік: толькі скончыліся пошукі святога рога – героі апынаюцца ў горадзе пад уладай Жалезнага Пацука. Уцяклі адтуль – доктар за кратамі ў спальні вар'яткі Тэрэзы Радзівіл, якая дзеля забавы тыцкае ў яго распаленымі ў печы прутамі... Дзеючыя асобы другога плана – гістарычныя постаці: Пане Каханку, Радзівілы, Антоній Тызенгаўз, Жан Жылібер. Некаторыя прозвішчы вельмі блізкія да сапраўдных: так, пад Багінскімі хаваюцца Агінскія. Вельмі імпануе аўтарскі прыём кожны раздзел пачынаць альбо з кароткага інтрыгоўнага апісання, якое падрыхтоўвае чытача да будучай дзеі, альбо са згадкі далёкіх рэалій, што нейкім чынам запаралельваюцца з сучаснасцю герояў. І нават адсылка ў фінале твора да санета Максіма Багдановіча (які на момант падзей яшчэ не нарадзіўся) не выклікае непаразумення: “...Залаты паўлін паспрабаваў узляцець, але дзе там – перакормленае цела, цяжэнны шыкоўны хвост, дый, можа, яшчэ і крылы падрэзаныя...
– Вось сымбаль твой, забіты краю родны, – скрозь зубы прамармытаў Лёднік пры паглядзе на няўдалы ўзлёт”.
Як і кожны з чатырох папярэдніх, раман завяршаецца хэпі-эндам. Таму смела можна чытаць уражлівым асобам з тонкай душэўнай арганізацыяй – настрой не азмрочыцца, галоўны герой жыве і жыць будзе. Нават калі і захоча, аўтар ужо не зможа яго забіць...
Аўтар публікацыі: Яна Будовіч.
Крыніца: "Звязда"
Чытайце таксама:
- Хочуць здымаць прыгодніцкі фільм пра “беларускіх мушкецёраў”
- Апавядальніцкія стратэгіі ў рамане “Пантофля Мнемазіны” Людмілы Рублеўскай
- Знойдзены беларускія Рамэа і Джульета
