Джэк Лондан
Па прызнанні амерыканскіх літаратуразнаўцаў і крытыкаў, у першыя дзесяцігоддзі XX стагоддзя Джэк Лондан з’яўляўся адным з самых вядомых пісьменнікаў. Ён умеў горача перадаць сваё захапленне гераічным у жыцці і шчодра выпраменьваў энергію дабра. Менавіта таму шырокая літаратурная спадчына вялікага сына Каліфорніі натуральна ўлілася ў нашу культуру і ўзбагаціла яе.
Нарадзіўся Джэк Лондан 12 студзеня 1876 г. у Сан-Францыска. Маці будучага пісьменніка, Флора Велман, была настаўніцай музыкі. Пасля нараджэння маленькага Флора пакінула яго на часовую апеку сваёй былой рабыні Вірджыніі Прэнціс, якая заставалася для Лондана важным чалавекам на працягу ўсяго яго жыцця. У канцы таго ж 1876 г. Флора выйшла замуж за Джона Лондана, інваліда і ветэрана Грамадзянскай вайны ў ЗША. Праз некаторы час сям’я пераехала ў суседні ад Сан-Францыска горад Окленд, дзе Джэк Лондан скончыў школу.
Сям’я жыла ў беднасці, і Джэк рана пачаў самастойнае працоўнае жыццё. Школьнікам прадаваў ранішнія і вячэрнія газеты. Па заканчэнні пачатковай школы ва ўзросце чатырнаццаці гадоў паступіў на кансервавую фабрыку рабочым. У 1893 г. наняўся матросам на прамысловую шхуну, якая адпраўлялася на лоўлю коцікаў да берагоў Японіі і ў Берынгава мора. Першае плаванне дало Лондану шмат яркіх уражанняў, якія леглі потым у аснову многіх яго марскіх апавяданняў і раманаў.
Першы нарыс Лондана “Тайфун каля берагоў Японіі”, які паслужыў пачаткам яго літаратурнай кар’еры і за які аўтар атрымаў першую прэмію адной з газет Сан-Францыска, быў апублікаваны 12 лістапада 1893 г.
З 1896 г. Джэк Лондан упарта займаўся пісьменніцкай дзейнасцю, працуючы па 15 гадзін у суткі. Самастойна падрыхтаваўшыся і паспяхова здаўшы ўступныя экзамены, ён паступіў у Каліфарнійскі ўніверсітэт, але пасля 3-га семестра з-за адсутнасці сродкаў на вучобу вымушаны быў пакінуць вучобу.
Увесну 1897 г. Джэк Лондан паддаўся “залатой ліхаманцы” і паехаў на Аляску. Ён вярнуўся дадому ў 1898 г. без гроша, але прывёз масу ўражанняў і цвёрдае жаданне стаць пісьменнікам. Жывучы надгаладзь, ён дамогся, каб часопісы сталі друкаваць яго апавяданні, пазней аб’яднаныя ў зборнікі “Сын ваўка” (1900), “Бог яго бацькаў” (1901), “Дзеці марозу” (1902), “Мужчынская вернасць” (1904), якія стварылі пісьменніку шырокую папулярнасць.
У 1902 г. у Англіі, перапрануты пад бедняка, ён пранікае ў трушчобы Іст-Энда, каб вывучыць жыццё парыяў багацейшай дзяржавы свету, і піша праўдзівую кнігу “Людзі бездані”, паднімаючы голас у абарону адрынутых і пагарджаных. Кніга мела вялікі поспех у ЗША.
У 1904 г. выходзіць прыгодніцкі раман “Марскі воўк”. Падзеяй у творчай біяграфіі Джэка Лондана стаў раман “Белы клык” (1906) – гісторыя ваўчаняці, якое ператварылася ў мудрую і адважную жывёлу.
Як водгук на развіццё рабочага руху ў свеце і на рускую рэвалюцыю Джэк Лондан напісаў раман “Жалезная пята” (1907).
Улетку 1907 г. пісьменнік прадпрымае кругасветнае падарожжа. У гэты час ён пачынае працаваць над раманам “Марцін Ідэн”. Раман шмат у чым аўтабіяграфічны і як люстэрка паказаў трагічную гісторыю мастака ў буржуазным грамадстве, крушэнне яго ідэалаў у атмасферы пагоні за багаццем.
У апошнія гады былі напісаны марскія апавяданні “Дом Мапуі”, “Кітовы зуб” і іншыя, раманы “Маленькая гаспадыня вялікага дома”, “Джэры-астраўлянін”, “Майкл, брат Джэры”, “Сэрцы трох”.
Джэк Лондан пакутаваў ад хваробы нырак. Ён памёр 22 лістапада 1916 г. ва ўзросце 40 гадоў. Як і ўсе яго героі, пісьменнік быў моцнай натурай, чалавекам несуцішнай энергіі, якая пранізвала ўсе лепшыя яго творы.
