75-годдзю Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне прысвячаецца новы праект Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі – “100 дзён да Вялікай Перамогі. Па старонках беларускіх газет 1945 г.”.
З 30 студзеня па 9 мая 2020 г. штодня на партале бібліятэкі публікуюцца матэрыялы, якія адлюстроўваюць хроніку навін і падзей з публікацый адпаведнага перыяду ў газетах Савецкай Беларусі 1945 г.
Жорсткія баі ўжо ў прыгарадах Берліна. Святкаванне 75-годдзя з дня нараджэння У.І. Леніна. Імя Леніна (аб Дзяржаўнай бібліятэцы БССР). На беларускай кінастудыі. “Севільскі цырульнік” у Дзяржаўным тэатры оперы і балета. Газеты: “Советская Белоруссия” (№ 73), “Звязда” (№ 74), “Літаратура і мастацтва” (№ 3).
Ідзе 1401-шы дзень вайны. Перамога ўсё бліжэй і бліжэй. І Берлін ужо стаў адчувальным, рэальным. Ён перастаў быць далёкай марай, якой усе гэтыя доўгія дні і ночы жылі людзі, абараняючы Маскву, змагаючыся на Волзе, ваюючы ў перадгор’ях Каўказа, вызваляючы Беларусь.
Са зводак Савецкага інфармбюро. 1-шы Беларускі фронт: 3-я і 5-я ўдарныя арміі, прарваўшы ўнутраны абарончы рубеж, уварваліся ў паўночна-ўсходнія прыгарады Берліна. З усходу і паўднёвага ўсходу ў Берлін прабіліся войскі 8-й гвардзейскай арміі генерал-палкоўніка 1-га Беларускага фронту В.І. Чуйкова. Нямецкае камандаванне, імкнучыся перагарадзіць шлях савецкім войскам, кінула ў бой усе наяўныя сілы. Гітлер аддаў загад 12-й арміі генерала Венка, знятай з Заходняга фронту, аб наступленні на Берлін з захаду і паўднёвага захаду. Берлінскія ваенныя школы спынілі заняткі, а курсанты школ і абслугоўваючы персанал адпраўлены на фронт. Гітлераўцы абвясцілі ў Берліне пагалоўную мабілізацыю мужчын ад 15 да 65 гадоў уключна. Усе зенітныя прылады супрацьпаветранай абароны германскай сталіцы таксама выкарыстоўваюцца ў якасці супрацьтанкавай артылерыі. Нашы войскі, пераадольваючы ўсе перашкоды, наносяць саперніку ўдар за ўдарам.
Большасць матэрыялаў у газетах за 22 красавіка, вядома ж, прысвечана 75-годдзю з дня нараджэння У.І. Леніна. Газеты “Звязда” (№ 74) і “Советская Белоруссия” (№ 73) стракацяць пафаснымі загалоўкамі: “Вялікі Ленін”, “Агорнутыя пераможным сцягам вялікага Леніна”, “Ленін – найвялікшы карыфей навукі”, “Вялікі правадыр”, “Ленін – заснавальнік і правадыр вялікай партыі бальшавікоў” і інш. І гэта таксама наша гісторыя.
Мы спынімся на невялікім артыкуле ў “Советской Белоруссии” (№ 73, с. 1) пад назвай “Імя Леніна”. У ім гаворка ідзе пра Дзяржаўную бібліятэку БССР (цяпер Нацыянальную бібліятэку Беларусі), якая з 1932 да 1991 года насіла імя У.І. Леніна. Установа за 20 гадоў свайго развіцця да вайны вырасла ў адну з найбуйнейшых бібліятэк Савецкага Саюза з фондам, які налічвае амаль два мільёны тамоў. Колькасць пастаянных чытачоў, якія карысталіся бібліятэкай на працягу года, дасягала многіх тысяч чалавек.
У артыкуле паведамляецца, што падчас акупацыі фашысты па-варварску разрабавалі, знішчылі кніжны фонд, бібліяграфічныя каталогі і картатэкі. Аднаўленне бібліятэкі пачалося адразу ж пасля вызвалення рэспублікі. Вялікую працу прарабілі яе супрацоўнікі па прывядзенні ў парадак выратаваных кніг і рамонце будынка. Значную дапамогу ва ўкамплектаванні літаратурай аказалі арганізацыі і ўстановы саюзных рэспублік і асабліва Дзяржаўная бібліятэка СССР імя Леніна.
На красавік 1945 года ў фондзе нашай бібліятэкі налічваецца каля 500 тыс. тамоў навуковай, мастацкай, тэхнічнай і іншай літаратуры. Зноў арганізаваны аддзелы беларускай літаратуры і бібліяграфіі, часткова абноўлены картатэкі, адноўлена праца Кніжнай палаты. Пасля заканчэння рамонту будынка будуць адкрыты ўсе чытальныя залы, "храм кнігі" зможа разгарнуць у поўным аб’ёме абслугоўванне чытачоў.
У газеце змешчаны цікавы здымак з жыцця бібліятэкі. Магчыма, хтосьці ўбачыць на ім сваіх родных ці знаёмых.
Фота з “Советской Белоруссии” (№ 73, с. 3)
Цікаўны матэрыял публікуе газета “Лiтаратура i мастацтва” (№ 3) пра кнігі з асабістай бібліятэкі У.І. Леніна з яго пазнакамі на палях. Унікальныя асобнікі чатырнаццаць гадоў знаходзіліся ў аднаго польскага пісьменніка (прозвішча не называецца), а потым былі перададзены ім у бібліятэку польскага горада Быдгашч. Пасля вызвалення горада напярэдадні юбілею У.І. Леніна кнігі ўрачыста вернуты прадстаўнікам Чырвонай арміі.
Тут жа можна даведацца і пра культурнае жыццё краіны ў красавіку 1945 года: пра аднаўленне айчыннай кінастудыі, новыя творы беларускіх кампазітараў і кніжныя навінкі, пазнаёміцца з артыкулам крытыка А. Есакова пра нядаўнюю прэм’еру камічнай оперы Дж. Расіні “Севільскі цырульнік” (рэж. Ул. Шахрай). Опера была ў рэпертуары тэатра задоўга да вайны, а гэта новая рэдакцыя спектакля. На думку аўтара, рэжысёр не здолеў адысці ад існуючых оперных канонаў, у выніку спектакль атрымаўся невыразным. Няўдалым здалося і яго мастацкае афармленне. Упрыгожаннем пастаноўкі крытык называе лірычную групу вакальных вобразаў – Разіна, Альмавіва і Фігара (на здымку ніжэй).
Паведамляецца таксама, што пры Беларускім дзяржаўным драматычным тэатры імя Янкі Купалы арганізавана акцёрская студыя. Набрана 20 чалавек, тэрмін навучання – 2 гады. Кадры для балета рыхтуе Дзяржаўная харэаграфічная школа пад кіраўніцтвам народнай артысткі БССР Зінаіды Васільевай.
У Гродне адбыўся конкурс на стварэнне помніка героям Вялікай Айчыннай вайны, якія загінулі пры вызваленні горада. Прадстаўлена каля 20 праектаў, першая прэмія прысуджана скульптару Байскаму.
Да Перамогі застаецца 18 дзён.
Аўтар публікацыі: Л. Гарбачова, аддзел карпаратыўнага ўзаемадзеяння НББ.
Усе матэрыялы праекта даступны на партале НББ і сайце “Беларусь у інфармацыйнай прасторы”.
