Вольга Анатольеўна Сабалеўская: 50 гадоў служэння бібліятэцы

1 жніўня адзначае дзень нараджэння В.А. Сабалеўская, выбітны Бібліятэкар, якая ўсё сваё жыццё прысвяціла Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі.

Ёсць людзі, якія яшчэ ў юнацтве выбіраюць свой прафесійны шлях і ідуць па ім на працягу ўсяго жыцця, не збочваючы і з’яўляючыся прыкладам самаадданага, бездакорнага служэння любімай справе. Менавіта такі чалавек Вольга Анатольеўна Сабалеўская.

1 жніўня яна адзначае двайны дзень нараджэння. Менавіта ў гэты дзень 50 гадоў таму яна нарадзілася як прафесіянал, будучы накіраванай як малады спецыяліст у Дзяржаўную бібліятэку БССР імя У.І. Леніна.

Малая радзіма Вольгі Сабалеўскай – вёска Лошыца Мінскага раёна. Маці – Марыя Аляксееўна Глуздакова – працавала настаўніцай пачатковых класаў, бацька – Анатоль Аляксеевіч Сабалеўскі – быў выкладчыкам матэматыкі. У іх інтэлігентнай сям’і ведам надавалася вялікае значэнне. Таму любоў да кнігі і чытання выхоўвалася з дзяцінства. Маленькая Оля была актыўнай чытачкай і хутка перачытала ўвесь фонд невялікай сельскай бібліятэкі-перасоўкі. Менавіта тады ў яе з'явілася мара стаць бібліятэкарам – знаўцам кнігі.

Пасля заканчэння Папярнянскай сярэдняй школы Вольга паступіла на бібліятэчны факультэт Мінскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута імя М. Горкага, які ў 1970 годзе скончыла з адзнакай, атрымаўшы спецыяльнасць бібліятэкара-бібліёграфа вышэйшай кваліфікацыі.

Першае і адзінае месца працы Вольгі Анатольеўны – Дзяржаўная бібліятэка БССР імя У.І. Леніна (цяпер – Нацыянальная бібліятэка Беларусі), куды яе запрасілі пасля пераддыпломнай практыкі. Ужо тады на прыкметную студэнтку звярнула ўвагу загадчыца навукова-метадычнага аддзела Ганна Рыгораўна Меламед, разглядзеўшы ў практыкантцы велізарны патэнцыял. Прыйшоўшы на пасаду бібліёграфа, ужо праз год В.А. Сабалеўская становіцца старшым бібліёграфам. Праз пяць гадоў – старшым рэдактарам, а яшчэ праз дзесяць – галоўным бібліятэкарам. Навукова-метадычны аддзел стаў яе другім домам. Нягледзячы на складанасць і шматаспектнасць, праца захапляла і прыносіла радасць.

У 1996 годзе В.А. Сабалеўская ўзначаліла аддзел бібліятэказнаўства, створаны ў 1991 годзе шляхам аб’яднання навукова-метадычнага і навукова-даследчага аддзелаў.

1990-я гады і пачатак 2000-х – цікавы і вельмі складаны этап развіцця бібліятэк краіны. Адукацыя новай суверэннай дзяржавы паставіла перад бібліятэкамі новыя мэты і задачы, запатрабавала асэнсавання іх ролі і магчымасцей у вырашэнні задачы адраджэння нацыянальнай культуры. Гэта час, калі ў дзейнасць бібліятэк укаранялася аўтаматызацыя, устанаўліваліся першыя камп’ютары, пачала развівацца сетка публічных цэнтраў прававой інфармацыі, бібліятэк аграгарадкоў, інтэграваных устаноў для абслугоўвання сельскіх жыхароў (бібліятэк-клубаў, бібліятэк-музеяў, дамоў сацыяльных паслуг і інш.). І ўсё гэта патрабавала дакладнага метадычнага кіраўніцтва, умення апярэджваць час у сваіх ведах і ўменнях.

Працоўны дзень В.А. Сабалеўскай пачынаўся вельмі рана, а часам не заканчваўся нават глыбокім вечарам. Просты аловак і аркушык, куды яна запісвала свае думкі і ідэі, – неад’емныя спадарожнікі. Вельмі часта Вольга Анатольеўна прыходзіла на працу з аркушыкам, спісаным дробным почыркам па дарозе ў бібліятэку. Пытанні даводзілася вырашаць вельмі розныя. Праца патрабавала творчасці, скрупулёзнасці і аператыўнасці, бо ў зону адказнасці аддзела ўваходзіла распрацоўка нарматыўных прававых дакументаў рэспубліканскага ўзроўню, канцэпцый і праграм развіцця бібліятэк краіны. Каб не памыліцца пры выкананні гэтай важнай місіі, неабходны навукова абгрунтаваны падыход. Цэлы шэраг навуковых даследаванняў, у тым ліку сацыялагічных, быў праведзены пад кіраўніцтвам В.А. Сабалеўскай.

Па яе кансультацыю ці параду звярталіся бібліятэкары ўсёй краіны з буйных гарадоў і невялікіх пасёлкаў. І яна заўсёды ведала, што адказаць, як растлумачыць або падтрымаць.

Пачатак 2000-х – гэта яшчэ і час пераезду Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі ў новы будынак. Як будзе функцыянаваць родная бібліятэка ў новых умовах і ўскладзеных на яе функцыях? Якой будзе яе структура і штат? У абгрунтаванні і падрыхтоўцы адказаў на гэтыя і многія іншыя пытанні прымаў непасрэдны ўдзел аддзел, які ўзначальвала Вольга Анатольеўна.

Вынікі працы знаходзілі адлюстраванне ў розных выданнях, у якіх В.А. Сабалеўская была або аўтарам, або складальнікам, або ўваходзіла ў склад рэдкалегіі. На яе рахунку – больш за 130 публікацый і шматлікія выступленні з дакладамі на канферэнцыях і семінарах рознага ўзроўню.

Вольгу Анатольеўну ведаюць і цэняць беларускія і замежныя калегі, кіраўніцтва бібліятэкі і дзяржава. Пра высокую ацэнку працоўнай дзейнасці сведчаць шматлікія падзячныя лісты, граматы і прэміі розных узроўняў. Яе фатаграфія неаднаразова размяшчалася на Дошцы гонару бібліятэкі.

Сярод высокіх дзяржаўных узнагарод – спецыяльная прэмія Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь у сферы культуры і мастацтва (2000), медаль “За працоўныя заслугі” (2002). За актыўны ўдзел і метадычную дапамогу ў павышэнні прафесійных кампетэнцый работнікаў царкоўных бібліятэк Вольга Анатольеўна ў 2017 годзе была ўзнагароджана Граматай Патрыяршага Экзарха ўсяе Беларусі.

Актыўная прафесійная і жыццёвая пазіцыя В.А. Сабалеўскай знаходзіла адлюстраванне ў яе плённай грамадскай дзейнасці. На працягу многіх гадоў яна была прэс-каардынатарам Бібліятэчнай асамблеі Еўразіі, узначальвала камітэт па нарматыўна-рэгламентуючай дакументацыі Беларускай бібліятэчнай асацыяцыі, была старшынёй Добраахвотнага спартыўнага таварыства бібліятэкі.

“Чалавек таленавіты таленавіты ва ўсіх галінах” – гэта вядомае выказванне Л. Фейхтвангера ў поўнай меры тычыцца Вольгі Анатольеўны. Каля 50 гадоў яна была ўдзельніцай народнага аркестра народных інструментаў Мінскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута імя М. Горкага, якім кіраваў вядомы музыкант і педагог У.С. Перацяцька. А пачалася яе музычная кар’ера яшчэ ў школьным аркестры пад кіраўніцтвам бацькі. Вольга іграла на домры.

Яшчэ адзін талент В.А. Сабалеўскай – талент любіць. Вялікае каханне суправаджае яе на працягу ўсяго жыцця. “Ён – мой ідэал, мая юнацкая мара”, – так распавядае Вольга Анатольеўна пра свайго мужа Пятра Канстанцінавіча Паршына, вядомага беларускага мастака, педагога. Сын, дачка, унукі – усім ім яна аддае сваю бясконцую любоў і цяпло. Любоў у сэрцы Вольгі Анатольеўны настолькі бязмежная, што яе адчуваюць усе, каму выпадае шчасце мець зносіны з ёй.

Пераемніца В.А. Сабалеўскай М.Г. Пшыбытка так распавядае пра яе: “Заўсёды зіхатлівая і закаханая. Такой я ведаю Вольгу Анатольеўну. Улюбёная ў сваю справу, у бібліятэку, у сваю сям’ю, сваіх калег... Яна стала першым маім настаўнікам бібліятэчнай справы. Менавіта яна ўлюбіла мяне ў Нацыянальную бібліятэку, распавядаючы і тлумачачы ўсе асаблівасці яе працы, апісваючы тую глабальную ролю, якую яна адыгрывае ў нашым грамадстве...”

Вольга Анатольеўна не толькі вялікі прафесіянал, які карыстаецца аўтарытэтам ва ўсёй бібліятэчнай супольнасці, але і таленавіты педагог. Педагог не па спецыяльнасці, а па прызванні. Яна ўмее даступна і проста растлумачыць складанае, зацікавіць. Да яе многія звяртаюцца за парадай, у тым ліку жыццёвай.

Зараз яна працягвае сваю дзейнасць у напрамку фарміравання інфармацыйных рэсурсаў.

Калектыў Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі жадае Вользе Анатольеўне здароўя, плённай працы, мноства цікавых падзей і новых адкрыццяў. Няхай яе запал і прафесіяналізм будуць пуцяводнай зоркай яшчэ для многіх пакаленняў маладых спецыялістаў у галіне бібліятэчнай справы.

Матэрыял падрыхтаваны навукова-даследчым аддзелам бібліятэказнаўства.