Выцінанка – арыгінальная традыцыйная беларуская тэхніка выразання з паперы. Сваімі каранямі яна сягае часоў Вялікага Княства Літоўскага.
У сярэдзіне – другой палове мінулага стагоддзя выцінанка жыла ў народным мастацтве. Звычайныя сняжынкі на вокнах сёння займелі самыя разнастайныя мастацка-эстэтычныя праяўленні: ад машыннай вышыўкі і прынтоў на вопратцы да графіці і ландшафтна-прасторавых кампазіцый у гарадской прасторы. Але нягледзячы на папулярнасць выцінанкі ў сучаснай беларускай культуры, яна не перастае здзіўляць нас нечаканымі вынаходкамі як аўтэнтычнымі, так і ў спалучэнні з інавацыйнымі тэхналогіямі ды актуальнымі грамадскімі тэмамі.
Майстарка выцінанкі Вольга Palunisa ў дзяцінстве выразала з паперы сняжынкі разам з маці. Памятае Вольга і выцінанкі, якія рабіла яшчэ яе бабуля. Цяпер жа майстарка зрабіла адмысловыя наборы, каб кожны ахвотны змог лёгка сам выразаць прыгожыя сімвалы і сюжэты.
Унутры побач з выцінанкамі змешчаныя QR-коды. Адсканаваўшы іх, можна ўбачыць відэа па выразанні.
Беларуская выцінанка за апошнія 20–25 год зрабіла не толькі вялікі крок наперад, але і займела ўласныя рэгіянальныя асаблівасці. Мы бачым, як беларуская выцінанка ўплывае на культуру папяровага выразання ў суседніх краінах: з’явілася цікаўнасць да гэтага віду мастацтва ў Расіі, беларускія матывы капіруюць у Польшчы, нашу выцінанку выкарыстоўваюць украінскія дызайнеры, беларускія выцінаншчыкі шчыльна стасуюцца з літоўскімі калегамі.
Выцінанка – гэта не аплікацыя, якая дазваляе асобнае выразанне элементаў, іх наслаенне і адвольную камбінацыю. Адметнасці мастацтва беларускай выцінанкі ў цэльнавыразанасці выявы: калі падняць яшчэ непрыклеены твор за адзін вугалок, то за ім пацягнецца ўся кампазіцыя.
Выцінанка – гэта і не сілуэтнае выразанне, якое імкнецца да рэалістычнасці. Выявы ў выцінанцы маюць унікальную аўтарскую стылізацыю, нават нягледзячы на агульнабеларускія асаблівасці.
Моцны падмурак – традыцыйная народная культура – напоўніў выцінанку вобразамі і сімваламі. Шчасце, гармонія, каханне, здароўе, дабрабыт, развіццё і росквіт – усё гэта ўвасобілася ў сучаснай выцінанцы ў выглядзе дрэва жыцця, парных птушачак, квітнеючых букетаў, конікаў, пеўнікаў, козачак, коцікаў ды іншых матываў, шырока ўжываных у вышыўцы, ткацтве, маляванцы, разьбе па дрэве, кавальстве і іншых відах традыцыйнага беларускага рамяства.
Казкі, песні, прыказкі і прымаўкі, забабоны і іншыя павер’і, жыццёвыя сітуацыі і асабістыя чалавечыя перажыванні – усё знаходзіць свой адбітак у сюжэтах выцінанак аматараў і прафесійных мастакоў. Практыка паказвае, што няма абмежаванняў ні па ўзросце, ні па мастацкіх здольнасцях для таго, каб спрычыніцца да гэтага чароўнага віду мастацтва – выцінанкі.
Крыніца: Наша ніва
