Высокі чалавек з пільным позіркам і выразнымі вусамі абапіраецца на штаціў з фотаапаратам. Прадзед сучасных фатографаў, Ян Булгак, быў вядомым у Еўропе фотамастаком, тэарэтыкам фотасправы, публіцыстам.
Творчая спадчына фотамайстра ахоплівае розныя жанры і кірункі: пейзажы, помнікі гісторыі і архітэктуры, партрэты. Акрамя таго, ён праявіў сябе зацікаўленым этнографам, фалькларыстам, таленавітым літаратарам.
Ян Булгак нарадзіўся 6 кастрычніка 1876 года ў вёсцы Асташын на Наваградчыне. Пасля заканчэння гімназіі вучыўся на філасофскім факультэце Ягелонскага ўніверсітэта ў Кракаве. У 1899 годзе з прычыны фінансавых цяжкасцей ён перасяліўся ў маёнтак, атрыманы ў спадчыну ад стрыечнага дзеда Адама Грынеўскага. Тут ён непасрэдна заняўся фатаграфіяй і стаў сапраўдным майстрам. У 1910 годзе ўпершыню ўдзельнічаў у сусветнай фотавыстаўцы ў Бруселі.
У Вільні ў 1911 годзе мастак Фердынанд Рушчыц прапанаваў яму стаць гарадскім фатографам. Ян Булгак адчыніў фотастудыю, фатаграфаваў архітэктурныя помнікі Вільні і імкнуўся захаваць на здымках прыгажосць горада. Доўгія гады ён прысвяціў выкладанню фатаграфіі ва ўніверсітэце, напісаў некалькі кніг по фотамастацтве. У 1915 годзе выйшаў альбом у 6 тамах “Літва ў здымках Яна Булгака”. Ён выразна здымаў Навагрудак і Мір, Нясвіж і Свіцязь, Крэва і Вілейку, Тракай і Вільню.
Памятны камень Яну Булгаку быў усталяваны ў вёсцы Пярэсека пад Мінскам. Урачыстая падзея адкрыцця мемарыяльнай дошкі адбылася 6 кастрычніка, у дзень народзінаў фотамайстра, на месцы былой сядзібы Я. Булгака ў прысутнасці прадстаўнікоў творчай інтэлігенцыі, мастацкіх калектываў, прадстаўнікоў Згуртавання беларускай шляхты.
На пачатку імпрэзы гасцей сагравалі спевамі і заахвочвалі да танцаў “Крупіцкія музыкі”, шчырыя словы прамовіў Мікола Котаў. Выступленні працягнуў фальклорны тэатр “Матуліна хата”.
Да прысутных з прывітальнымі словамі звярнулася старшыня Міханавіцкага сельскага савета Святлана Давальцова. Яна падзякавала за карысную ініцыятыву, якая зацікавіла мясцовых жыхароў.
“Ідэя ўшанаваць памяць Яна Булгака з’явілася ў мяне тры гады таму, – падзяліўся з прысутнымі спадар Францішак Жылка, прадпрымальнік, дырэктар ТАА “ФРА-МІЛ”. – Я хацеў захаваць памяць пра тых таленавітых людзей, якія нарадзіліся і жылі на нашай зямлі, і сталі вядомымі ва ўсім свеце. Больш за 30 гадоў я даглядаю алею, якая засталася ад сядзібы. Мне ўдалося ачысціць і аднавіць гэту мясціну. Камень давялося прывезці з Мінскага раёна з дапамогай суседзяў – Ірыны і Дзмітрыя. Вядомы беларускі скульптар Валеры Калясінскі пагадзіўся выканаць мемарыяльную дошку”.
Пра літаратурную дзейнасць Яна Булгака распавяла даследчыца і перакладчыца, дацэнт БДУ Ірына Багдановіч: “Я займалася перакладам на беларускую мову паэмы Яна Булгака «Мая Зямля». На яе старонках знайшла радкі пра страчаны рай: маляўнічыя куткі прыроды, шляхецкія фальваркі з партрэтамі продкаў і гадзіннікамі. Ян Булгак праявіў сябе таленавітым літаратарам!”
На імпрэзе прысутнічала маладая даследчыца Маргарыта Петухова. Яна цікавілася абставінамі жыцця фотамайстра: “Ян Булгак пачаў рабіць першыя фотаздымкі фотаапаратам сваёй жонкі Ганны. Гэты былі выявы навакольных двароў, здымкі блізкіх людзей. У яго аб’ектыў патрапілі і мясцовыя жыхары. Потым ён адчыніў тут, у Пярэсецы, мастацкую фотастудыю”.
“Пярэсека, якая была закінутай многія гады, можа стаць цікавым турыстычным аб’ектам, дзе ёсць пра што распавесці нашым людзям і шматлікім турыстам з іншых краін. Няхай гэта места вабіць нас усіх, каб мы яшчэ прыязджалі сюды!” – адзначыў старшыня Беларускага фонда культуры Тадэвуш Стружэцкі.
Аўтар публікацыі: Эла Дзвінская.
Матэрыял апрацаваны аддзелам суправаджэння інтэрнэт-партала.
