Неяк так павялося ў сённяшняй літаратурнай сітуацыі, што надта модна стала наракаць на адсутнасць у краіне добрай (калі не сказаць прафесійнай) літаратурнай крытыкі.
І нават тое, што досыць якасныя, удумлівыя рэцэнзіі на новыя кнігі, агляды, напісаныя маладымі і больш дасведчанымі даследчыкамі, рэгулярна з’яўляюцца ў прэсе, праходзіць актыўнае абмеркаванне адметнасцей шляхоў развіцця айчыннага пісьменства, не задавальняе скептыкаў. Думаецца, кніга “Зерне хараства: культурфіласофскія нататкі” Аляксея Рагулі, што зусім нядаўна пабачыла свет, стане больш пераканаўчым сведчаннем таму, што добрая крытыка ў беларускай літаратуры ўсё ж такі ёсць.
Выданне – не проста зборнік тэкстаў, напісаных шаноўным даследчыкам цягам апошніх некалькіх гадоў, гэта фактычна сцвярджэнне пастулатаў філасофіі нашай нацыянальнай культуры, развагі пра адметнасці функцыянавання літаратуры ў розных кантэкстах і аспектах. У пасляслоўі да кнігі вядомая даследчыца літаратуры Таіса Грамадчанка піша: “Да ліку сур’ёзных і глыбокіх інтэрпрэтатараў нацыянальнай класікі на сучасным этапе належыць Аляксей Уладзіміравіч Рагуля. Яго даследчыцкая сцяжына, якая бярэ пачатак з 1968 года, з першых крокаў была пазначана зваротам да класічных твораў… У 1970-я гады А. Рагуля пачаў выступаць таксама як крытык. Рэцэнзіі, артыкулы, звязаныя з так званым бягучым літаратурным працэсам, з’яўляліся і пазней, а добрае веданне надзённай літаратурнай сітуацыі адчуваецца ў працах гісторыка-аналітычнага характару”.
Выданне складаецца з двух вялікіх раздзелаў. У першы, які атрымаў сімвалічную назву “Накаты”, увайшлі артыкулы аўтара, прысвечаныя аналізу пытанняў філасофіі беларускай культуры. Другі – “Пераадоленне” – склалі літаратуразнаўчыя працы. Тут у цэнтры ўвагі аўтара апынуліся творы класікаў – В. Дуніна-Марцінкевіча, Янкі Купалы, Якуба Коласа, Максіма Танка, Янкі Нёманскага, а таксама нашых сучаснікаў.
Варта адзначыць, што тэксты Аляксея Рагулі не проста канстатуюць існаванне пэўных феноменаў у культуры, з’яў у літаратуры, – змяшчаюць сапраўды глыбокі філасофскі аналіз феноменаў з апеляваннем да прац класікаў сусветнай філасофіі. Аўтар імкнецца асэнсаваць з’яву, працэс у больш шырокім кантэксце, зразумець яго месца і значэнне ў гісторыі нацыі і нацыянальнай літаратуры. Магчыма, таму даследчык увесь час праз прызму здабытых ведаў, уласных новых разваг вяртаецца да ўжо вывучаных і разгледжаных раней твораў (у першую чаргу, нацыянальнай класікі), нібыта спаборнічаючы сам з сабою, прадстаўляе іх новае прачытанне і разуменне.
Адметна, што кандыдат філалагічных навук, прафесар культуралогіі Аляксей Рагуля і сёння актыўна працуе ў галіне літаратурнай крытыкі. Яго артыкулы і рэцэнзіі, якія досыць рэгулярна з’яўляюцца ў друку, – сапраўды “вышэйшы пілатаж”, што паказвае выдатны прыклад і дае магчымасць маладым даследчыкам павучыцца ў сапраўдных мэтраў.
Аўтар публікацыі – Марына Весялуха.
Крыніца: Газета “Літаратура і мастацтва”, 26.07.2013.
