З 13 верасня да 13 кастрычніка ў зале дакументаў міжнародных арганізацый бібліятэкі (2-гі паверх, пам. 207g) адкрыта тэматычная кніжная выстаўка “Будучыня планеты без ядзернай зброі”, прысвечаная Міжнароднаму дню барацьбы за поўную ліквідацыю ядзернай зброі.
Гэты дзень быў заснаваны 5 снежня 2013 года на 68 сесіі Генеральнай асамблеі ААН рэзалюцыяй № A/RES/68/32 і штогод адзначаецца 26 верасня.
Задача гэтага Дня – прыцягнуць увагу сусветнай супольнасці да неабходнасці глабальнага ядзернага раззбраення і мабілізаваць міжнародныя намаганні на дасягненне агульнай мэты пабудовы свету, свабоднага ад ядзернай зброі.
З’яўляючыся адзінай зброяй, прымяненне якой можа мець наступствы для самога існавання чалавецтва, ядзерная зброя – сур’ёзная пагроза для міжнароднай і нацыянальнай бяспекі і бяспекі чалавека. Адзіны надзейны спосаб ліквідацыі пагрозы ад ядзернай зброі – гэта ліквідацыя самой зброі.
Поўная ліквідацыя ядзернай зброі – адна з самых даўніх мэт Арганізацыі Аб’яднаных Нацый. Яна была прадметам першай рэзалюцыі Генеральнай асамблеі ў 1946 годзе. Пачынаючы з 1959 года разам з усеагульным і поўным раззбраеннем была ўключана ў парадак дня Генеральнай асамблеі. Яна была асноўнай тэмай аглядных канферэнцый, якія праводзяцца ў ААН з 1975 года дзяржавамі – удзельніцамі Дагавора аб нераспаўсюджванні ядзернай зброі. Была вызначана ў якасці адной з прыярытэтных задач першай спецыяльнай сесіі Генеральнай асамблеі па раззбраенні ў 1978 годзе, якая надала асаблівую ўвагу праблеме ядзернага раззбраення.
На сённяшні дзень у арсеналах краін свету налічваецца каля 14 000 адзінак ядзернай зброі. Больш за палову насельніцтва свету жыве ў краінах, якія або маюць такую зброю, або з’яўляюцца членамі ядзерных альянсаў. Зараз дактрына ядзернага стрымлівання захоўваецца ў якасці элемента палітыкі бяспекі ўсіх ядзерных дзяржаў і іх ядзерных саюзнікаў. Аднак, нягледзячы на гэта, у свеце павялічваецца занепакоенасць з нагоды катастрафічных наступстваў, якія могуць паўстаць ад ужывання нават аднаго ядзернага зарада, не кажучы ўжо аб рэгіянальнай ці глабальнай ядзернай вайне.
Дагавор аб забароне ядзернай зброі, прыняты 7 ліпеня 2017 года, стаў важным крокам на шляху дасягнення свету, свабоднага ад ядзернай зброі. У ім утрымліваецца палажэнне аб тым, што кожная дзяржава-ўдзельніца абавязваецца ніколі і ні пры якіх абставінах не распрацоўваць, не выпрабоўваць, не вырабляць, не набываць іншым чынам, не мець у валоданні і не назапашваць ядзерную зброю або іншыя выбуховыя прылады. Дагавор уступіць у сілу праз 90 дзён пасля таго, як яго ратыфікуюць не менш за 50 дзяржаў. На сённяшні момант дакумент падпісалі 70 краін, 25 з іх зацвердзілі дагавор.
24 мая 2018 года Генеральны сакратар абвясціў аб пачатку рэалізацыі Парадку дня ў галіне раззбраення “Забеспячэнне нашай агульнай будучыні”. У ім разглядаецца пытанне аб ліквідацыі ядзернай зброі з мэтай “раззбраення для выратавання чалавецтва”. У дакуменце Генеральны сакратар заклікае да аднаўлення дыялогу і перагавораў па кантролі над ядзернымі ўзбраеннямі і раззбраеннямі. Ён таксама падтрымлівае стварэнне і распаўсюджванне прававых норм, накіраваных на ліквідацыю ядзернай зброі і ў гэтай сувязі заклікае дзяржавы, якія валодаюць ядзерным патэнцыялам, прыйсці да адзінай думкі пра тое, што ядзерная вайна не можа быць выйграна і ніколі не павінна адбыцца.
На выстаўцы прадстаўлена больш за 70 дакументаў на рускай, англійскай і нямецкай мовах: кнігі, перыядычныя выданні, буклеты.
Экспазіцыя ўключае наступныя тэматычныя раздзелы:
- Гісторыя стварэння ядзернай зброі. Ядзерныя выпрабаванні. Гонка ядзерных узбраенняў
- Ядзернае раззбраенне і нераспаўсюджванне ядзернай зброі
- Спыненне ядзерных выпрабаванняў. Дагавор аб усёабдымнай забароне ядзерных выпрабаванняў
- Міжнародныя прававыя акты і пагадненні, накіраваныя на нераспаўсюджванне, скарачэнне, спыненне выпрабаванняў і ліквідацыю ядзернай зброі
Выстаўка будзе цікавая спецыялістам у галіне раззбраення і бяспекі, атамнай энергетыкі, міжнародных адносін, а таксама палітолагам, эколагам, сацыёлагам, студэнтам і выкладчыкам ВНУ.
Карысныя спасылкі
- Міжнародны дзень барацьбы за поўную ліквідацыю ядзернай зброі
- Першы камітэт Генеральнай асамблеі [пытанні раззбраення і міжнароднай бяспекі]
- Навуковы камітэт ААН па дзеянні атамнай радыяцыі
- Кансультатыўны савет па пытаннях раззбраення
- Камітэт 1540 [па прадухіленні распаўсюджвання ядзернай, хімічнай і біялагічнай зброі і сродкаў яе дастаўкі]
- Інстытут ААН па даследаванні праблем раззбраення (ЮНІДІР)
- Міжнароднае агенцтва па атамнай энергіі (МАГАТЭ)
- Арганізацыя па Дагаворы аб усёабдымнай забароне ядзерных выпрабаванняў
- Парадак дня ў галіне раззбраення “Забеспячэнне нашай агульнай будучыні”
- Пасяджэнне высокага ўзроўню Генеральнай асамблеі па ядзерным раззбраенні (26 верасня 2013 года)
- Дагавор аб усёабдымнай забароне ядзерных выпрабаванняў (уступленне ў сілу)
- Канферэнцыі ўдзельнікаў Дагавора аб нераспаўсюджванні ядзернай зброі па разглядзе дзеяння Дагавора (ДНЯЗ):
Дэкларацыі і канвенцыі па ядзернай бяспецы
- Дагавор аб нераспаўсюджванні ядзернай зброі (ДНЯЗ)
- Дагавор аб усёабдымнай забароне ядзерных выпрабаванняў (ДУЗЯВ)
- Дагавор аб забароне ядзернай зброі ў Лацінскай Амерыцы і Карыбскім басейне (Дагавор Тлателолко)
- Дадатковыя дэкларацыі і канвенцыі па ядзернай бяспецы
Матэрыял прадастаўлены аддзелам абслугоўвання афіцыйнымі дакументамі.
