Літаратуразнавец Уладзімір Ільіч Содаль кіраваў тэлестудыяй “Ліцэй”, вёў перадачу “ Роднае слова”, яго пяру належаць кнігі і альбомы: “Сцежкамі Мацея Бурачка”, “Жупранская старонка”, “Святы куточак фальварак Свіраны”, “Францішак Бенядзікт Багушэвіч – жыццё і творчасць”, “Волат з Мігаўкі”, “Вінцэнт Якуб Дунін-Марцінкевіч: жыццё і творчасць” і іншыя, якія адкрывалі невядомыя старонкі жыцця нашых літаратурных класікаў. Радавалі і ўсцешвалі чытачоў кніжачкі “Умей слухаць”, “Анекдоцік у роцік” з народнымі апавяданнямі, досціпамі, пацешкамі.
Яго героямі былі народны заступнік, адвакат і паэт Францішак Багушэвіч, яго жонка Габрыэля Шклёнік, дзеці – Туня і Тамаш, унучка – Станіслава Тамашэўская. Пісьменнік не аднойчы едзіў і хадзіў сцежкамі Мацея Бурачка ў Жупранах, Кушлянах, Вільні.
“Было гэта ў годзе шэсцьдзясят дзявятым… – узгадваў даследчык. – Я тады толькі шчэ пачынаў на тэлевізіі. Быў якісь пачатак, штуршок, імпульс. Я пацягнуўся да Багушэвіча, інтуітыўна адчуў якуюсь гарманічнасць гэтай асобы з яго словам, думкай, настроямі. Памятаю, склаў сцэнар, уключыў у яго Багушэвічавы творы.
За колькі апошніх дзесяцігоддзяў я намножыў такі багаты матэрыял пра Францішка Багушэвіча, яго асяроддзе, што сам патанаю ў ім. Гэтых папак у мяне за дзвесце. У першай – фотаздымкі, у другой – копіі розных дакументаў, юрыдычныя, радаводныя, у трэцяй – копіі аўтографаў F.B. У чацвёртай – матэрыялы пра ўсе мясціны, з якімі звязаны жыццёвыя і творчыя пуцявіны Францішка Багушэвіча – Варшава, Дрэздан, Люксембург, Львоў, Галіцкая Русь, Трокі. У пятай – запісы сустрэч з кушлянцамі, а таксама з людзьмі, для якіх творы Францішка Багушэвіча – гэта як глыток вады ў спёку, – распавядаў У. І. Содаль у 2005 годзе.
Мая апантанасць Багушэвічам вынікае з высокіх грамадзянскіх пазіцый Францішка Багушэвіча. І не толькі. Яна з адчування гарманічнай цэльнасці гэтай асобы. Гэтую цэльнасць адчувалі і яго сучаснікі. Да яго асобы гарнуліся людзі самых розных заняткаў – прадпрымальнікі, юрысты, літаратары, мастакі, журналісты. Для ўсіх ён быў непаўторным аўтарытэтам. Францішак Багушэвіч, яго літаратурная і юрыдычная спадчына – гэта той грунт, на якім я прарос як даследчык, можа, нават падсвядома я жыву па яго маральных прынцыпах”, – пісаў Уладзімір Ільіч Содаль.
Творчая спадчына Багушэвіча, яго творчае асяроддзе для даследчыкаў – гэта неабсяжны акіян самых разнастайных імпульсаў!” – адзначаў даследчык.
Прэзентацыю ў Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі электроннага праекта “Не пакідайце ж мовы нашай беларускай”, прысвечанага 180-й гадавіне з дня народзінаў Францішка Багушэвіча, наведалі родныя вядомага літаратуразнаўцы Уладзіміра Ільіча Содаля: яго ўдава Клара Барысаўна Содаль, яе сястра Галіна, дзеці Аксана і Марат.
– Я вельмі задаволена, што за чатыры гады, якія прайшлі пасля адыходу Уладзіміра Ільіча, мы паставілі яму помнік і выдалі кнігу ўспамінаў пра яго, якая таксама з’яўляецца помнікам і падарункам яму ад нас, – распавяла Клара Барысаўна.
Сям’я Содаляў перадала асобнікі новай кнігі “Буйніцы і драбніцы” і ранейшыя выданні пісьменніка ў залю беларускай літаратуры.
Аўтар публікацыі: Эла Дзвінская, фота аўтара.
