З 19 студзеня па 22 лютага ў зале дакументаў міжнародных арганізацый (пам. 207g) адкрыта тэматычная выстава “Разнастайнасць моў – вялікае дасягненне чалавецтва”, прысвечаная Міжнароднаму дзесяцігоддзю моў карэнных народаў (2022–2032).

Гэта Дзесяцігоддзе было абвешчана на 74-й сесіі Генеральнай асамблеі ААН (рэзалюцыя A/RES/74/135) з мэтай звярнуць увагу сусветнай грамадскасці на знікненне многіх моў карэнных народаў і мабілізаваць зацікаўленыя бакі і рэсурсы для іх захавання, адраджэння і папулярызацыі. Дадзенае рашэнне асамблеі падоўжыла ініцыятыву, у адпаведнасці з якой 2019 год быў абвешчаны ААН Міжнародным годам моў карэнных народаў.

У свеце налічваецца каля 476 млн прадстаўнікоў карэнных народаў, якія жывуць у 90 краінах. Хоць яны складаюць каля 6 % сусветнага насельніцтва, 15 % самых бедных жыхароў планеты прыпадае менавіта на іх. Карэнныя народы адносяцца да катэгорыі найбольш уразлівых і бедных груп насельніцтва свету. Міжнародная супольнасць прызнае неабходнасць прыняцця мер для абароны праў карэнных народаў і садзейнічання захаванню імі сваёй культуры, ладу жыцця і мовы.

На сённяшні дзень у свеце існуе каля 7 тысяч моў. “Атлас мировых языков, находящихся под угрозой исчезновения”, выпушчаны ЮНЕСКА ў 2010 годзе, змяшчае каля 2 500 моў, з якіх з 1950 года зніклі 230. Мовы карэнных народаў асабліва ўразлівыя, паколькі многія з іх не выкладаюцца ў школе або не выкарыстоўваюцца ў грамадскай сферы. Спецыялісты лічаць, што для выжывання мовы трэба, каб на ёй размаўляла па меншай меры 100 тысяч чалавек. Ва ўсе часы мовы ўзнікалі, існавалі і паміралі, але ніколі раней яны не знікалі так імкліва. Кожныя два тыдні знікае адна мова, забіраючы з сабой культурную і інтэлектуальную спадчыну пэўнай супольнасці.

27–28 лютага 2020 года ў Мехіка (Мексіка) адбылося мерапрыемства высокага ўзроўню з нагоды завяршэння Міжнароднага года моў карэнных народаў. Удзельнікі мерапрыемства прынялі Лос-Пінаскую дэкларацыю, якая паслужыла асновай для глабальнага плана дзеянняў у рамках Дзесяцігоддзя карэнных народаў свету і прыярытэтная ўвага ў якой надавалася пашырэнню праў і магчымасцей носьбітаў моў карэнных народаў.

У дэкларацыі было падкрэслена, што карэнныя народы маюць права на свабоду выказвання меркаванняў, атрыманне адукацыі на роднай мове, выкарыстанне сваіх моў у сістэмах правасуддзя, сродках масавай інфармацыі, праграмах працы і аховы здароўя.

Дэкларацыя прызнала важную ролю моў карэнных народаў для сацыяльнай згуртаванасці і інтэграцыі, культурных праў, аховы здароўя і справядлівасці, а таксама падкрэсліла іх значэнне для ўстойлівага развіцця і захавання біяразнастайнасці, паколькі гэтыя мовы захоўваюць старажытныя і традыцыйныя веды, якія звязваюць чалавецтва з прыродай.

На выставе прадстаўлена больш за 80 публікацый на рускай, нямецкай, іспанскай, французскай, беларускай і англійскай мовах: кнігі, перыядычныя выданні, брашуры, буклеты, мімеаграфаваныя матэрыялы.

Экспазіцыя ўключае наступныя тэматычныя раздзелы:

Тысячы моў: жывыя, знікаючыя і страчаныя
Карэнныя народы – захавальнікі культурнай разнастайнасці, біяразнастайнасці і нематэрыяльнай культурнай спадчыны
Міжнародныя стандарты і нацыянальныя заканадаўствы ў галіне абароны і падтрымкі праў чалавека ў карэнных народаў. Міжнародныя нарматыўна-прававыя акты аб мовах і моўнай разнастайнасці
Навакольнае асяроддзе, сацыяльнае і эканамічнае развіццё карэнных народаў

Выстава прызначана для шырокага кола чытачоў, якія цікавяцца пытаннямі культурнай і моўнай разнастайнасці, этнаграфіяй, гісторыяй, дэмаграфіяй і правамі чалавека.

Карысныя спасылкі