Разарваць кола маўчання: жанчыны і насілле

З 21 лістапада 2019 г. па 9 студзеня 2020 г. у аддзеле абслугоўвання афіцыйнымі дакументамі Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі (пам. 207) адкрыта тэматычная кніжная выстаўка “Разарваць кола маўчання: жанчыны і насілле”, прысвечаная Міжнароднаму дню барацьбы за ліквідацыю насілля адносна жанчын.

Гэты дзень быў абвешчаны Генеральнай асамблеяй ААН 17 снежня 1999 г. (рэзалюцыя 54/134) і штогод адзначаецца 25 лістапада.

Насілле адносна жанчын і дзяўчынак з’яўляецца адным з найбольш шырока распаўсюджаных, цяжкавыкараняльных парушэнняў праў чалавека ў сучасным свеце, якое вядзе да катастрафічных наступстваў. Яно з’яўляецца маральнай абразай, ганебным кляймом на чалавецтве, значнай перашкодай на шляху да інклюзіўнага, справядлівага і ўстойлівага развіцця.

Насілле распаўсюджана паўсюль у свеце і ўласціва ўсім грамадствам і культурам, закранаючы жанчын незалежна ад іх расы, этнічнай прыналежнасці, сацыяльнага становішча, дастатку, паходжання або любых іншых абставін. Яно караніцца ў гістарычнай няроўнасці ў адносінах паміж мужчынамі і жанчынамі, а таксама ў бесперапыннай дыскрымінацыі.

Жанчыны сутыкаюцца з насіллем у прававой сферы і ў паўсядзённым жыцці. Роўныя правы жанчын, абвешчаныя дэ-юрэ, не з’яўляюцца такімі дэ-факта і часта парушаюцца ў большасці краін. Насілле можа прымаць мноства форм: ад бытавых замахаў да гандлю людзьмі, ад сексуальнага насілля ва ўмовах канфлікту да дзіцячых шлюбаў, калечання палавых органаў і феміцыду. Яно робіць шкоду асобе і становіцца сур’ёзнымі наступствамі для сем’яў і грамадства.

Паводле ацэнак ААН каля 35 % жанчын у свеце падвяргаюцца сёння фізічнаму насіллю. У некаторых краінах колькасць жанчын-ахвяр фізічнага або сексуальнага насілля з боку партнёраў дасягае 70 %. Прыкладна 120 млн дзяўчат ва ўзросце да 20 гадоў хаця б аднойчы ў жыцці станавіліся ахвярамі сексуальнага насілля. 200 млн жанчын перанеслі аперацыі на палавых органах. Колькасць непаўналетніх дзяўчынак, прымусова выдадзеных замуж, складае больш за 700 млн. Штогод ва ўсім свеце прадаюцца сотні тысяч жанчын. І зараз у шэрагу краін свету забіваюць зародкаў і немаўлят жаночага полу.

Для ліквідацыі насілля патрабуюцца комплексныя і сістэматычныя намаганні дзяржаў, міжнародных арганізацый і ўсіх зацікаўленых бакоў. Усведамляючы ўсю значнасць гэтай праблемы, у 1979 г. прынялі Канвенцыю аб ліквідацыі ўсіх форм дыскрымінацыі адносна жанчын, а ў 1993 г. – Дэкларацыю аб выкараненні насілля адносна жанчын. Гэтыя дакументы былі накіраваны на прыняцце канкрэтных мер па прадухіленні і выкараненні насілля адносна жанчын і дзяўчынак ва ўсім свеце. Яшчэ адным крокам у гэтым кірунку стала абвяшчэнне Генеральным сакратаром ААН у лютым 2008 г. кампаніі “Разам пакончыць з насіллем адносна жанчын”, мэтай якой з’яўлялася распаўсюджанне інфармацыі, а таксама актывізацыя намаганняў усіх бакоў у гэтай галіне.

У 2017 г. Еўрапейскі саюз і Арганізацыя Аб’яднаных Нацый прыступілі да ажыццяўлення новай доўгатэрміновай глабальнай ініцыятывы “Прамень святла”, накіраванай на выкараненне ўсіх форм насілля адносна жанчын і дзяўчынак. Згодна з Парадкам дня ў галіне ўстойлівага развіцця на перыяд да 2030 года гэта ініцыятыва будзе ў поўнай меры ўлічваць прынцып “ніхто не будзе забыты”.

Дакументы, прадстаўленыя на выставе, раскрываюць шматгранную дзейнасць ААН, іншых міжнародных арганізацый, жаночых рухаў і аб’яднанняў, накіраваную на барацьбу з насіллем адносна жанчын, знаёмяць з рознымі аспектамі вывучэння гендэрных праблем, раскрываюць ролю жанчыны ў сучасным грамадстве.

У экспазіцыі прадстаўлена больш за 80 дакументаў на рускай, англійскай, французскай і нямецкай мовах: кнігі, перыядычныя выданні, мімеаграфаваныя матэрыялы ААН (мастхед), брашуры, буклеты.

Увазе наведвальнікаў прапанаваны наступныя раздзелы:

• Міжнародныя і рэгіянальныя прававыя дакументы, накіраваныя на ліквідацыю насілля адносна жанчын
• Праблема насілля адносна жанчын у Рэспубліцы Беларусь
• Дамашняе насілле. Хатні гвалт. Меры па папярэджанні і спыненні насілля адносна жанчын у сям’і
• Жанчына і ўзброеныя канфлікты
• Жанчына як тавар – праблема гандлю людзьмі
• Сацыяльная няроўнасць і гендэрная дыскрымінацыя

Выстава будзе цікавая для студэнтаў, выкладчыкаў, сацыяльных педагогаў, псіхолагаў, юрыстаў, спецыялістаў у сферы процідзеяння гандлю людзьмі, актывістаў праваабарончых і няўрадавых арганізацый.

Карысныя спасылкі

• Міжнародны дзень барацьбы за ліквідацыю насілля адносна жанчын
• Міжнародны жаночы дзень (8 сакавіка)
• Міжнародны дзень вясковых жанчын (15 кастрычніка)
• Дзень праў чалавека (10 снежня)
• Жанчыны, мір і бяспека
• Камітэт па ліквідацыі дыскрымінацыі адносна жанчын
• Барацьба з насіллем адносна жанчын
• Даследаванне па распаўсюджанасці насілля адносна жанчын (поўная версія, 2018 г.)
• Вынікі даследавання па распаўсюджанасці насілля адносна жанчын, праведзенага Інстытутам сацыялогіі НАН Рэспублікі Беларусь у 2018 г., па заказе ЮНФПА

Дэкларацыі, канвенцыі і пагадненні

• Тыпавыя стратэгіі і практычныя меры па выкараненні насілля адносна жанчын у галіне папярэджання злачыннасці і крымінальнага правасуддзя (1997 г.)
• Дэкларацыя аб выкараненні насілля адносна жанчын (1993 г.)
• Канвенцыя аб ліквідацыі ўсіх форм дыскрымінацыі адносна жанчын (1979 г.)
  (гл. таксама Факультатыўны пратакол)
• Дэкларацыі па правах жанчын
• Канвенцыі па правах жанчын
• Кіраўніцтва для парламентарыяў: Канвенцыя аб ліквідацыі ўсіх форм дыскрымінацыі адносна жанчын і Факультатыўны пратакол да яе

Тэлефон для даведак: (8 017) 293 27 34.